Вясковыя пенсіянеркі: «Мора мы бачылі толькі ў кіно»

«У Беларусі, засынаючы, не ведаеш, які закон улады прыдумаюць заўтра. Людзі баяцца, што іх пазбавяць магчымасці заробіць капейку да пенсіі», — вясковыя бабулі расказалі, што вымушае іх падпрацоўваць, і як жывецца пенсіянерам у глыбінцы.

Кожны, хто едзе па трасе Мінск-Мікашэвічы, заўважыць побач з вёскай Шышчыцы невялічкі рынак, на якім у любую пару года гандлююць мясцовыя бабулькі. Проза іх жыцця складаецца з прыдарожнага пылу, шуму аўтамабіляў і спрэчак з суседкамі.

Пытаюся, ці дапамагаюць ім дзеці ці, можа, наадварот, ім самім даводзіцца адкладваць грошы для родных. Але яны ніколі не прызнаюцца, калі што не так, як мая сяброўка не прызнае няўдалым свой другі шлюб. Ганарлівыя.

Базар, які яны з гонарам называюць «наша Камароўка», працуе з ранку да позняга вечара і прапануе пакупнікам садавіну-гародніну, грыбы-ягады, закаткі і мёд. Нават у снежні ў бабуль можна набыць лісічкі. «Как в сказке «Двенадцать месяцев»!» — жартуе знаёмы кіроўца маршруткі.

Шышчыцкія гандляркі да роспытаў пра жыццё ставяцца насцярожана, а пры спробе іх сфатаграфаваць, як па камандзе, адварочваюцца ці ўвогуле збягаюць з працоўных месцаў. «Ой, не хочам мы ў газету трапляць, бо людзі смяяцца будуць!», «А я не фотагігіенічная!» — тлумачаць жанчыны.

— У нашай краіне, засынаючы, не ведаеш, які закон улады прыдумаюць заўтра. Беларусы асцярожныя і не любяць высоўвацца. У іх генах — страх, — гаворыць маладжавая жанчына, зусім непадобная на пенсіянерку. — Яны баяцца, што іх пазбавяць магчымасці заробіць капейку да пенсіі.

Мая суразмоўца адмаўляецца назваць сваё імя, як і большасць яе суседак па прылаўку. Участак у вёсцы дастаўся ёй ад бацькоў, пенсіі на годнае жыццё не хапае, а бульбы пасадзілі больш, чым могуць з’есці, вось і даводзіцца гандляваць. У адрозненнi ад старэйшых за яе таварак, маладая пенсіянерка «ходзіць у Інтэрнэт» і задаволеная тым, што хоць там людзі могуць выказаць усё, што думаюць.

— Вы толькі нічога дрэннага не пішыце пра ўлады, калі што пачуеце. Нам яшчэ тут працаваць. І правакацый не трэба, — просіць яна.

— А вы не ведаеце, калі нам “Саша” пенсію дабавіць? — цікавіцца бабулька з неверагодна жывымі вачыма.

— А з чаго ён табе дабавіць! — уступае ў размову гандлярка клубніцамі, назваўшаяся Ганнай Георгіеўнай.

— Дык ці не смешна — па тры, па шэсць тысяч дабавілі, а прадукты якія дарагія сталі! Хлеб вунь па шэсць тысяч, а быў тры.

Марыя Іванаўна стаіць за прылаўкам з унучкай Настачкай.

Узгадвае: як атрымала першую пенсію, плакала. Сёння дзяржава плоціць ёй каля двух мільёнаў (як інваліду). Лекі для хворага сэрца каштуюць 800 тысяч, а на курс кропельніц у бальніцы патрэбны мільён.

Група інваліднасці дае бабе Машы ільготу: за лекі яна плаціць менш. Але скардзіцца, што доктарка выпісвае толькі беларускія прэпараты, якія не дапамагаюць.

За свае 65 год Марыя Іванаўна ніколі не ездзіла на адпачынак. Адна гадавала чацвярых дзяцей, працавала даяркай у калгасе.

— Калі ў каго вяселле, дык павіншую і бягу кароў даіць, — успамінае баба Маша.

Мора яна бачыла толькі ў кіно. Затое дзеці былі ў Арабскіх Эміратах, Егіпце, Турцыі.

— А мяне як у горад выпусцяць, дык я там як звер! — плача бабуля.

На «Камароўку» яна прыязджае з суседняй вёскі. Хоча падзарабіць, каб унучку ў школу сабраць.

— Ды навошта нам тое мора! Чым тут не Канары: сонейка ззяе, трава зелянее, — усміхаецца загарэлая жанчына гадоў сарака.

У Ганны Георгіеўны пенсія мільён трыста. Яна зачытваецца газетай «СБ» («Не засну, пакуль не прачытаю»), бо там больш палітыкі, чым у «Звяздзе» і выданні «Друг пенсионера». Да таго ж грошай на некалькі газет не хапае, бо трэба яшчэ сабе на ласункі пакінуць: шакаладку ці каўбасу.

— Лукашэнка адстойвае народ, — гаворыць баба Аня. — Дапякае яго апазіцыя і другія страны, Амерыка, напрыклад. Не хочуць яны, каб мы добра жылі.

— Ай, пра што ты гаворыш, — не вытрымлівае яе знаёмая. — Каб мы добра жылі, хіба б тут стаялі?

— Вунь на Захадзе старыя падарожнічаюць па ўсім свеце, а не працуюць да смерці. …Лукашэнка кажа, што пенсіянеры долары купляюць. А куды ім падзецца, калі дзяржава іх столькі разоў рабавала! Дзе нашыя ўклады? Суседзі — Расія і Украіна — вярнулі сваім грамадзянам, а нам дагэтуль нічога не свеціць.

— Вядома, што моладзь валюту не купляе. У іх грошай няма! Яны жабракі ўсе. Ды вы ўсё роўна пра гэта не напішаце, бо вас звольняць, — падводзіць вынік кароткай дыскусіі баявая бабулька.

Пра жыццё ў вёсцы старыя распавядаюць з сумам:

— У нас у Грэску раней чатырыста кароў людзі трымалі, а цяпер усяго шаснаццаць.

— А ў нас на ўвесь калхоз адзін конь застаўся. А такія грошы дзяруць за тое, каб бульбу пасадзіць! Мільён трэба аддаць за трыццаць сотак. Са старшынём калгаса не дамовішся. Улада на месцы нічога не вырашае. Хай бы зрабілі такую паслугу ў камбінаце бытавога абслугоўвання, каб хоць зямлю заараць маглі. Мы б у чаргу сталі.

— Раней было весела жыць — усе спявалі, а цяпер калі запяеш на вуліцы — скажуць, напіўся.

— Газ падарожаў, свет — усе паслугі. 700 тысяч на дровы аддала, а пенсія — мільён чатырыста. І што ў мяне засталося? Ай, нікому мы не патрэбны.

— Дзяўбёмся тут і нічога не бачым. Нават купацца няма дзе летам. Наша возера шышчыцкае прадпрымальнік адзін арандаваў, запусціў туды рыбу. Дык рыбалка ў яго каштуе сто тысяч. Дазваляецца толькі сем кілаграмаў злавіць. Нам не па кішэні такая рыбалка. Я лепш мінтай ў магазіне куплю.

Сярод гандлярак не знайшлося жадаючых набыць гіганцкага таўсталобіка, вылаўленага на Любаншчыне. Рыбак, які прывёз яго на шышчыцкую Камароўку, прасіў за яго 200 тысяч

— А ў нас у Грэску лазні няма. Я ў горад за дваццаць кіламетраў не наезджуся, бо старая. Ды і аўтобус ходзіць толькі раз на тыдзень. Аграгарадок называецца. Куды яны грошы падзелі?

Клаўдзія, якую язык не павернецца назваць бабуляй, вылучаецца сярод сваіх таварак пазітыўнасцю і незакамплексаванасцю — ахвотна пазіруе з выстаўленымі на продаж клубніцамі.

Ёй 71. На Камароўку яна прыязджае на ўласным скутэры з суседняй вёскі.

— Мне его дочка подарила. Она в Канаде живет, — хваліцца Клаўдзія.

Пра свае падарожжы яна гатовая распавядаць гадзінамі. Як сяброўка дачкі працуе ў доме састарэлых, дзе бабулям робяць манікюр і прычоскі, а на Кубе, куды яе звазіла дачушка, яе аднагодкі ездзяць на аслах і набываюць прадукты па картачках, як у нас у горшыя часы.

— До Канады нам, конечно, далеко, — кажа на развітанне Клаўдзія. — Но жить я туда не поеду, сколько бы дочка ни звала. Умирать хочется на своей земле, правда ведь?