«Мы фиктивно создадим ячейку и будем смеяться»

На недавнем съезде Федерации профсоюзов Беларуси Александр Лукашенко с подачи председателя ФПБ Михаила Орды распорядился создать профсоюзные организации на предприятиях всех форм собственности. Причем поручил заняться этим премьер-министру Андрею Кобякову.

Уже неделю эксперты пытаются осмыслить очередную экстраординарную идею главы государства. Вот несколько мнений.

«Прыватнікі пойдуць на такі крок, каб не мець непрыемнасцей»

– Не даводзіцца сумнявацца, што афіцыйныя прафсаюзы ўкараняцца і на прыватных прадпрыемствах, ¬– мяркуе былы кіраўнік ФПБ Уладзімір Ганчарык у размове з «Радые Рацыя». – Задача пастаўлена Кабякову, яму трэба будзе праз час трымаць справаздачу, таму зараз кінуць усе сілы, каб ініцыятыва зверху знайшла сваё месца на практыцы. Хоць па сутнасці гэта падмяняе сутнасць існавання і прызначэння саміх прафсаюзаў, якія па нашаму закону і Працоўнаму кодэксу павінны самастойна стварацца на прадпрыемствах. Ніхто не павінен прымушаць іх ствараць, гэта справа добрай волі.

– Якім чынам могуць абавязаць прыватнікаў стварыць прафсаюзныя арганізацыі?

– Вельмі проста – па камандзе. І, каб не мець непрыемнасцей у адносінах да свайго бізнесу з боку іншых дзяржаўных структур, прыватнікі пойдуць на такі крок. Хоць усё гэта будзе фармальна...

«Гэта ўвядзеньне дадатковага кантролю рэжыму над грамадзтвам»

Навошта спатрэбілася тэрмінова паўтвараць прафсаюзныя арганізацыі на прыватных прадпрыемствах? — разважае палітоляг Валер Карбалевіч на Радыё Свабода. — Зразумела, чаму ў гэтым зацікаўленае кіраўніцтва ФПБ. Бо чым больш арганізацыяў, тым больш прафсаюзных складак пацячэ на рахункі Фэдэрацыі. З улікам долі прыватнага сэктару ў Беларусі — грошы немалыя. А Лукашэнку навошта?

Па-першае, дзеля перадвыбарчага папулізму. Маўляў, я клапачуся пра правы і гэтых выбаршчыкаў.

Па-другое, спадзеў на тое, што структуры ФПБ зробяць немагчымымі ці хоць бы мінімізуюць выплаты заробкаў у канвэртах. І дзякуючы гэтаму будзе рэгулярна папаўняцца Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва. Нагадаю, што паводле заканадаўства наймальнікі павінны плаціць у фонд 35% з заробку кожнага работніка. Практыка выплаты заробкаў у канвэртах — імкненьне ўхіліцца ад гэтага плацяжу.

Трэцяе і галоўнае. Кіраўнік дзяржавы невыпадкова назваў у сваім выступе апорамі грамадзянскай супольнасьці ў Беларусі ФПБ, БРСМ, вэтэранскія і жаночыя арганізацыі. Паняцьце «грамадзянская супольнасьць» у інтэрпрэтацыі Лукашэнкі мае зусім іншы сэнс, чым прынята ва ўсім сьвеце.

У дэмакратычных краінах пад гэтым тэрмінам разумеюць сыстэму добраахвотна створаных грамадзянамі арганізацыяў і ініцыятываў, якія выступаюць партнэрам і апанэнтам дзяржавы. Беларускі лідэр гэтым словам называе інстытуты, створаныя ўладай. То бок функцыя грамадзкіх арганізацыяў, у разуменьні прэзыдэнта, — быць інструмэнтам у руках дзяржавы для рэалізацыі дзяржаўнай палітыкі, найперш дзеля кантролю над пэўнымі сэгмэнтамі грамадзтва. Гэта мадэль своеасаблівага аўтарытарнага карпаратывізму.

Карпаратыўныя саюзы, кшталту ФПБ, — частка дзяржаўнай машыны. Яны працуюць ня зьнізу ўверх, як у дэмакратычных краінах, а зьверху ўніз. Гэтыя структуры не прадстаўляюць інтарэсы адпаведных сэгмэнтаў грамадзтва ў адносінах зь дзяржавай, а наадварот, праводзяць дзяржаўную палітыку ў гэтых сэгмэнтах. То бок стварэньне арганізацыяў ФПБ на прыватных прадпрыемствах — гэта ўвядзеньне дадатковага кантролю рэжыму над грамадзтвам. Перад выбарамі гэта важна.

«В нынешних условиях нужно давать частникам свободу, а не заковывать в кандалы»

Наиболее эмоционально высказался по этому поводу директор одной из частных минских фирм Ярослав Гайко в «Белгазете»:

«Если Орда хочет, чтобы все вступали в ФПБ, то пусть сам ездит по предприятиям, агитирует, рассказывает, что это такое – а люди подумают и вступят, если увидят толк. Но он не хочет дергаться, а предлагает административно наказывать бизнесменов, которые не хотят заниматься этими профсоюзами...

Президент постоянно говорит, что в частных фирмах не соблюдают права трудящихся, платят им зарплату в конвертах. Ага, конечно! Нас без конца проверяют санстанции, охрана труда, пожарники и так далее. Если частник уволит беременную, то будет платить огромные штрафы – кому это надо? Так что наши работники защищены на 100%, в том числе от нападений госструктур. Поэтому они не видят необходимости вступать в государственный профсоюз...

Но если все же всех загонят в ФПБ, то мы фиктивно создадим ячейку и будем сидеть и смеяться. Руководство провластного профсоюза абсолютно некомпетентно. В нынешних условиях, чтобы избежать полной катастрофы, нужно давать частникам свободу и уменьшать их зависимость от государства, а не заковывать в кандалы».