Мікалай Пінігін: «Я шчаслівы, што вярнуўся...»

Калі імёны беларускіх бізнесменаў залатымі літарамі напішуць на тэатральных сценах? Чаму ў Беларусі не адзін Нацыянальны тэатр, а шмат? Што хоча бачыць на сцэне так званая сучасная буржуазія? На які спектакль Купалаўскага тэатра білеты распрададзены на два месяцы наперад? І хто будзе рэжысёрам “беларускай Бібліі”? Пра гэта і не толькі наша размова з мастацкім кіраўніком Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Янкі Купалы Мікалаем Пінігіным, які лічыць, што менавіта ад культуры залежыць лёс краіны.

Пра рамонт

— Мікалай Мікалаевіч, скажыце, Купалаўскі задаволены тымі пляцоўкамі, на якіх сёння даводзіцца даваць спектаклі? Ці прызвычаіліся ўжо да чужых сцэн?

— Да гэтага немагчыма прызвычаіцца: мы пакінулі родны тэатр, у нас няма сваёй рэпетыцыйнай базы. Ёсць толькі офісы на вуліцы Машэрава. А іграем мы на пляцоўках клуба Дзяржынскага, Палаца прафсаюзаў і малой залы Канцэртнай залы “Мінск”. Магчыма, яшчэ Рускі тэатр нам на колькі дзён у месяц прадаставіць сваю сцэну, а на перспектыву, можа, і іншыя тэатры. Хаця якія іншыя — пакуль не ведаю. ТЮГ на рэканструкцыі, Маладзёжны — таксама. Пляцовак катастрафічна не хапае! І не толькі для нас, але і для гастралёраў, для відовішчаў розных. На мой погляд, патрэбна стварыць нейкую сцэну, якой усе маглі б карыстацца. Бо ў тым жа Доме афіцэраў магчыма праводзіць спектаклі, толькі калі побач стаіць пажарная машына — так патрабуюць супрацоўнікі Міністэрства па надзвычайных сітуацыях.

Лепей было б, канечне, спачатку пабудаваць недзе новы будынак для Тэатра Янкі Купалы, перасяліць нас туды, а гэты закрыць на рэканструкцыю. І потым мы мелі б і асноўную сцэну, і філіял. Так было ў МХАТ, Малым тэатры. Але гэта толькі мара. Зараз для нас наступілі цяжкія часы, аднак мы будзем працаваць і выпускаць спектаклі, нягледзячы ні на што.

— Малую сцэну вы цяпер таксама не выкарыстоўваеце?

— Мы рэпеціруем там спектаклі для Канцэртнай залы “Мінск”. Але яна таксама ўключана ў план рэканструкцыі і павінна быць зроблена адначасова з вялікай сцэнай.

— Вядома, што рэканструкцыя Купалаўскага павінна скончыцца напрыканцы 2012 года. А калі яна нарэшце распачнецца?

— Спадзяюся, што ў самы бліжэйшы час вакол тэатра ўзнікне нейкі будаўнічы плот і пачнецца работа. Думаю, што ў гэтым месяцы будзе дадзены старт рэканструкцыі.

Пра шалёны поспех

— Калі не памыляюся, упершыню за апошнія дзесяць гадоў тэатр імя Янкі Купалы выехаў на замежныя гастролі. У прэсе адзначалі, што спектакль “Вяселле” ў Мадрыдзе, Шэрбургу і Парыжы прайшоў з “шалёным поспехам”. Ваша “Пінская шляхта” з аншлагамі ідзе ў Варшаве. Купалаўскі выходзіць на міжнародны ўзровень?

— Нас не ведаюць у Еўропе, але мы хочам заявіць пра сябе. Дзеля гэтага стварылі ў тэатры міжнародны аддзел. Але гэтыя гастролі — не сістэма, а хутчэй за усё — шчаслівы выпадак.

— Хто вінаваты ў тым, што беларускі тэатр не ведаюць у Еўропе?

— Мы самі. Наша лянота. У адной Польшчы, калі не памыляюся, 200 фестываляў. Трэба ездзіць і паказваць сябе. Каб ведалі, трэба рабіць сайт, дыскі — гэта вельмі сур’ёзная праца, якую мы толькі пачынаем.

Калі хочаш ездзіць па свеце, трэба ствараць фестывальны прадукт, у якім будзе няшмат слоў, пластыка, музыка, рухі. Гэта павінен быць нейкі прарыў у форме, у мове тэатральнай. “Вяселле” мела вялікі поспех на Захадзе, а ў Мінску мы з цяжкасцю прадаём гэты спектакль. І гэта звязана з ментальнасцю беларусаў, якія прыходзяць і кажуць: “А гэта не Чэхаў...” Хаця там задзейнічаны цудоўныя артысты. І спектакль добры.

— А што з рэпертуару Купалаўскага яшчэ з такім жа шалёным поспехам можа ўспрыняць Еўропа?

— Ёсць розныя фестывалі. Некаторыя патрабуюць моцную форму. А ёсць такія, куды можна прывезці псіхалагічны спектакль. Важна ведаць кантэкст. Але для нас любы фестываль — гэта перш за ўсё грашовае пытанне. Мы — дзяржаўны тэатр, у нас няма ніякіх спонсараў. Нам трэба прасіць грошы на паездку ў Міністэрства культуры...

Пра грошы і буржуазію

— Вы планавалі зрабіць у тэатры апякунскую раду, куды ўвойдуць прадстаўнікі бізнесу. Атрымалася?

— Не, працэс толькі пачаты. Тое, што апякунская рада павінна быць, усведамляюць усе — ад міністра да любога дырэктара тэатра. Але ёсць законы, якія не стымулююць прыход бізнесу. І іх трэба мяняць. Павінны быць нейкія прэферэнцыі для людзей, якія фінансуюць культуру. А калі на дзяржаўным узроўні гэта будзе фактам прэстыжу, калі бізнесменам надакучыць купляць джыпы і яны пачнуць падтрымліваць сваю культуру, мы залатымі літарамі напішам іх імёны на афішы альбо на сценах будучага тэатра.

— Можа, калі стане модным фінансаваць культуру, увогуле не застанецца дзяржаўных тэатраў?

— Не, гэта немагчыма. На ўсю Маскву адзін прыватны тэатр — у рэжысёра Сяргея Жынавача. Гэта нерэнтабельная справа. Заўсёды сур’ёзныя тэатры — дзяржаўныя. Але калі вы прыходзіце, напрыклад, у Метраполітэн-опера, то там вісіць афіша памерам 3 на 4 метра, дзе пералічаны ўсе тыя, хто даў грошы на пастаноўку. Першым, напрыклад, стаіць прозвішча таго, хто выдаткаваў два мільёны долараў, а далей — імя школьніка Джона Сміта, які даў тры долары. Але імя гэтага хлопчыка стаіць на афішы галоўнага тэатра краіны незалежна ад таго, якую суму ён ахвяраваў тэатру.

Культура — гэта наша ўсё. Гэта і чысціня ліфтаў, і самасвядомасць нацыі. Ад культуры залежыць лёс краіны. Культура — гэта тое галоўнае, што рухае і эканоміку, і ўсё астатняе. Думаю, рана ці позна гэта будзе ўсвядомлена тымі людзьмі, ад якіх залежыць прыняцце законаў.

— Калі ўжо закранулі фінансавую нотку... Акцёр Раман Падаляка на адной з прэс-канферэнцый сказаў, што “працаваць у тэатры сёння можна толькі ў якасці хобі. Грошай катастрафічна не хапае, заробкі — мізэрныя”. Пытанне з павышэннем заробкаў неяк вырашылася?

— Ніяк. Мы — бюджэтная сфера. Існуе меркаванне, што ўрачы, настаўнікі і бібліятэкары таксама столькі атрымліваюць. І калі павысяць заробкі нашым артыстам, то абласныя тэатры могуць сказаць: а чаму не нам?

Напрыклад, бюджэт варшаўскага тэатра “Нарадовы” — 58 мільёнаў злотых, а бюджэт тэатра “Рампа”, у якім мы працавалі, — 5 мільёнаў. І так павінна быць. А ў нас у 90-я гады амаль усе тэатры сталі нацыянальнымі. Нонсенс! Людзі не ўсведамляюць, што Нацыянальны драматычны тэатр павінен быць адзін — як у Швецыі, Францыі, Англіі. Усе ведаюць, што гэта тэатр, які ментальна адпавядае нацыі, мове і гэтак далей.

Купалаўскі ўсе быццам бы любяць. І многія кажуць: вы — першы і галоўны тэатр у краіне. Але калі ў нашым тэатры працуюць лепшыя артысты, то тут павінны быць і лепшыя заробкі. Таму я з упартасцю ідыёта кажу: трэба ствараць апякунскія саветы, каб зняць фінансавы цяжар з дзяржавы. І не трэба хвалявацца, што гэтыя грошы кудысьці не туды пойдуць — фінансавая сістэма тэатра павінна быць вельмі празрыстай. Але тэатр сам павінен вырашаць, на што траціць выдаткаваныя сродкі. Напрыклад, апякунскі савет, які працуе ў Санкт-Пецярбургскім БДТ — вельмі сур’ёзная структура, якая нават кватэры артыстам будавала бясплатна.

— Ого!

— Так. І кармілі бясплатна ў тэатры. Прычым не толькі артыстаў — усіх. Гэта — справа прэстыжу.

— Але ж у БДТ таксама быў час, калі тая ж Аліса Фрэйндліх атрымлівала 100 долараў...

— Так, а потым тэатры федэральнага прызначэння атрымалі прэзідэнцкі грант, які пайшоў менавіта на заробкі. У свой час, калі Уладзімір Пуцін яшчэ бегаў хлопчыкам па Санкт-Пецярбургу, Кірыл Лаўроў быў вядомы на ўвесь Савецкі Саюз артыст. І калі да прэзідэнта Пуціна прыйшлі Лаўроў, Ульянаў, Калягін і іншыя з усімі сваімі медалямі і рэгаліямі — гэта ж богі для яго былі! І быў створаны прэзідэнцкі грант. Яго даюць на тры гады, і калі мастацкі ўзровень падае, яго могуць забраць. Але ж цяпер тысячу долараў артысты ў Расіі атрымліваюць. А хто шмат працуе — і больш.

У тым жа Пецярбургу існуюць гарадскія тэатры, якім даплачвае грошы губернатар. Усё проста: калі вы ўтрымліваеце тэатр — плаціце.

— Вы казалі, што ў БДТ сярэдні бюджэт спектакля — прыкладна 250 тысяч долараў. А ў Купалаўскім?

— Прыблізна 100 мільёнаў беларускіх рублёў. Але гэта прыкладныя кошты. Цяжка параўноўваць, бо, я ж кажу, там і апякунская рада дае грошы, і Міністэрства культуры.

— Наколькі я разумею, калі павысіць кошты на білеты, то гэта таксама не вырашыць праблему...

— Тэатр ніколі не зможа зарабляць так, каб павышаць заробкі артыстам. Іначай білеты будуць каштаваць як у Лондане — 40 фунтаў, альбо як у Парыжы на оперу — 100 долараў.

— Некаторыя сёння аддаюць такія грошы за канцэрты прыезджых зорак.

— Калі мы зробім білеты вельмі дарагімі, то страцім сур’ёзную частку свайго гледача — студэнтаў, інтэлігенцыю. І хто да нас будзе хадзіць? Людзі, якія маюць грошы і не ведаюць, куды іх падзець? Дык яны і так да нас не прыйдуць. У тым жа БДТ такая сітуацыя: калі прыязджае медыйны твар — Міронаў, Табакоў — вакол тэатра джыпы стаяць! А калі проста ідзе нармальны спектакль, які падабаецца людзям, — усё сціпла. Гэта буржуазная гісторыя: хаджу не таму, што разумею, а таму, што ўсе ходзяць, і таму, што я ўчора бачыў гэтага артыста на экране.

Пра прэм’еры

— У БДТ вы ставілі “Каліфарнійскую сюіту” для Алісы Фрэйндліх і Алега Басілашвілі, з якой аб’ехалі палову свету. Праўда, што збіраліся перанесці гэты спектакль у Мінск?

— Не, ніколі. Адзіны спектакль, які я буду паўтараць, — гэта “Ноч перад Калядамі”, які я ў БДТ паставіў разам з мастаком Зіновіем Марголіным. Калі я даведаўся, што на Каляды білет на яго каштуе 100 еўра і амаль немагчыма трапіць, хаця там няма ніводнай зоркі, я зразумеў, што нам таксама трэба мець яго ў рэпертуары. Шчыра скажу: нягледзячы на тое, што я ўвесь час працую ў тэатры, для мяне было дзівам, што 31 снежня людзі ідуць у тэатр. А ходзяць! І на 31-е білеты ўвогуле нельга дастаць!

— У сувязі з рамонтам не перадумалі рабіць спектакль “Выкраданне Еўропы” па творах Уршулі Францішкі Радзівіл?

— Хутка распачну рэпетыцыі. Спадзяюся, што мы яго ў Нясвіжы сыграем, калі там будзе скончана рэканструкцыя. І гэта будзе не адзіная наша прэм’ера. На Малой сцэне Павел Харланчук ужо рэпеціруе п’есу ірландскага драматурга МакДохана “Самотны Захад”, прэм’ера якога запланавана на студзень.

— Калі не памыляюся, гэта тая п’еса, якую гадоў сем таму забаранілі ў Гродне з-за нецэнзурных выразаў у тэксце?

— Я выкінуў усё зашмат брутальнае і пакінуў сэнс. А гэта п’еса надзвычай цікавая на сённяшні дзень — увогуле для цэлага свету, не толькі для нас. Там узнімаецца актуальная праблема — інфантылізм як стан сённяшняй свядомасці чалавека. Калі ў галаве толькі попкорн і пепсі-кола. Проста геніяльная п’еса! Увогуле, я зрабіў выснову, што ірландцы — ментальна блізкая да нас нацыя. Таму і ў Расіі іх шмат ставяць. І ў нас пачалі. МакДонах — гэта такі Кустурыца ірландскага кшталту. У ягонай п’есе “Самотны захад” няма еўрапейскага кніжнага інтэлектуалізму, там проста звычайныя людзі, якія п’юць, ужываюць ненарматыўную лексіку. Яны такія, якія ёсць, з усімі сваімі хібамі, маразмамі, дрэнным густам, небам і Богам.

— У свой час аншлагавым спектаклем быў ваш “АRТ”. Думаю, многія і сёння з задавальненнем схадзілі б на яго. Няма намеру перанесці “АRТ” на Купалаўскую сцэну, як гэта адбылося з калісьці антрэпрызнай “Вячэрай з прыдуркам”?

— Не. Ёсць спектаклі, якія варта паўтарыць, хаця гэта няўдзячная праца. Я, напрыклад, з задавальненнем зрабіў у Польшчы “Пінскую шляхту”. І зусім іншы кантэкст атрымаўся. Спектакль змяніў адносіны да Беларусі. Столькі сантыментаў было на наш адрас! Культура — сур’ёзная частка дыпламатычнай работы дзяржавы.

А гісторыя з пераносам спектакля “Вячэра з прыдуркам” была выпадковай. Я павінен быў у тыя часы працаваць у БДТ, але там перанеслі спектакль на паўгода. Атрымалася, што я нічога не раблю. А я тады якраз прыйшоў у Купалаўскі. І мы за вельмі сціплыя грошы зрабілі “Вячэру”. Для мяне гэты спектакль не з’яўляецца нейкім мастацкім дасягненнем, але ў нас поўныя залы. Я лічу, што ў тэатры павінны быць і такія спектаклі. Тэатральнае меню павінна быць разнастайным. Я ставіў і Ібсана, і Горкага, і Чэхава. Магу камедыю зрабіць — карона не спадзе. У Нацыянальным тэатры неабавязкова ставіць толькі Купалу і Коласа. Хаця Купалу і Коласа я таксама ставіў.

— Тады спытаюся пра “Тутэйшых”, якія зняты з рэпертуару. Вы казалі, што калі да вас звернецца нехта з маладых рэжысёраў з просьбай паставіць “Тутэйшых” на Купалаўскай сцэне, то вы разгледзіце прапанову. Нехта прыходзіў?

— Сам аднаўляць “Тутэйшых” я не збіраюся. Гэты спектакль сваю справу зрабіў. А ўваходзіць у адну і тую ж ваду другі раз мне не хацелася б. А з маладых ніхто не прыходзіў. Вялікая праблема з маладой рэжысурай у Беларусі, між іншым.

Пра новыя імёны

— Вы пра гэта кажаце не першы год. Але сітуацыя не мяняецца.

— Яна і не можа змяніцца. Каб выхаваць рэжысёра, трэба пяць год. А потым патрэбны час, каб ён яшчэ папрацаваў у тэатры, вопыту набраўся. Гэта справа як мінімум 10 гадоў. Вось я ў наступным годзе набіраю рэжысёрскі курс — праз 10 гадоў, магчыма, будзе нейкі вынік. Я кажу пра праблему з рэжысёрскімі кадрамі не таму, што хачу некага пакрыўдзіць, а таму што для мяне гэта практычная праблема. Я павінен выпусціць 5 спектакляў у сезон. А хто іх будзе рабіць?

— Вы, Аляксандр Гарцуеў, Каця Аверкава...

— У Каці цяпер свой тэатр. Давядзецца, відаць, запрашаць некага з-за мяжы. Бо гэта нацыянальная сцэна, якая не можа быць пляцоўкай для эксперыментаў маладых. Для экзерсісаў варта ствараць іншыя тэатры. А мы павінны запрашаць да сябе лепшых. Я павінен пусціць у тэатр рэжысёра, якому магу даверыць спектакль. Так было з той жа Аверкавай, якая спачатку зрабіла спектакль “Зіма”, а потым — суперпапулярны сёння “Офіс”.

— Вы згодны з меркаваннем, што цяпер беларуская тэатральная культура ў заняпадзе?

— Крызіс — гэта нармальны стан развіцця ўсяго на свеце. Культура вымагае вялікіх грошай. І я не раз казаў пра тое, што культура — гэта забава для заможнай дзяржавы. Укладайце грошы — будзе вынік.

Пра прэмію і міністра

— Мікалай Мікалаевіч, ці ўхваляеце вы ідэю з’яўлення нацыянальнай тэатральнай прэміі?

— Канечне. Але тут ёсць вельмі сур’ёзнае пытанне. Як казаў рускі класік: а суддзі хто? Калі ў журы не будзе гледачоў, інтэрнэт-галасавання, людзей бізнесу, інтэлігенцыі, не звязаных з тэатральнай тусоўкай, гэтая прэмія не будзе нічога вартая.

— У адным з артыкулаў драматурга Андрэя Курэйчыка чытала, што нехта з кіраўнікоў тэатраў ужо заявіў: маўляў, калі ў складзе журы будуць толькі крытыкі, то мы не будзем вылучаць свае спектаклі на прэмію...

— Аб’ектыўнасць у такой справе — рэч амаль недасягальная. Таму трэба збірацца і сур’ёзна абмяркоўваць, хто павінен быць у журы, якой павінна быць гэта прэмія. На мой погляд, можна нават спецыяльную калегію Міністэрства культуры гэтаму прысвяціць.

— Дарэчы, пра міністэрства. У хуткім часе павінен быць створаны грамадскі савет па культуры. Якім вам бачыцца ягоны склад?

— Гэта павінен вырашаць міністр культуры. Таму што калі я хачу параіцца з кім-небудзь у тэатры, то іду да тых, каму давяраю. Думаю, міністр павінен запрасіць туды тых, хто блізкі яму па духу, па грамадзянскай пазіцыі.

— Вы хацелі б увайсці ў склад савета?

— Так. Таму што культура — рэч сур’ёзная. Між іншым, я ва ўсім буду падтрымліваць Паўла Латушку.

— Гучная заява.

— Калі груба, то я падзяляю людзей на тры катэгорыі: на тых, якія ствараюць, якія разбураюць, і тых, якім абы ціха было. Латушка, на мой погляд, — стваральнік. Ён будуе — як можа, у межах сваіх абмежаваных магчымасцяў — сур’ёзнае стаўленне да культуры. І што можа — ён робіць. На маёй памяці такога міністра ў Беларусі яшчэ не было. І я давяраю гэтаму чалавеку.

— Ён часта ў Купалаўскі ходзіць?

— Як ніхто! “Пінскую шляху”, можа, разоў пяць бачыў. У тыя часы, калі быў дыпламатам, таксама хадзіў у наш тэатр.

Пра вайну

— Былы мастацкі кіраўнік Валерый Раеўскі абяцаў, што ў Купалаўскім з’явіцца спектакль па творах Быкава. Калі чакаць прэм’еру?

— Трэба сур’ёзна пра гэта думаць... Вось, я лічу, цудоўны спектакль зрабіў Аляксандр Гарцуеў па аповесці “Нямко” Адамовіча. Але ў нас ужо ёсць праблемы з гледачом.

— Чаму?

— У мяне ёсць такая крымінальная думка, што пра вайну трэба ў мастацтве не тое што забыць, але даць гэтай тэме адпачыць. Новага мы пакуль усё роўна нічога не скажам. Сёння глядач не будзе хадзіць на такія спектаклі, як бы яны ні былі цудоўна зроблены. Ва ўсім свеце існуюць буржуазныя каштоўнасці — меладрама, камедыя, баявік. Хто ходзіць у тэатр звычайна? Жанчыны, якія хочуць глядзець пра каханне. Сёння немагчыма такія рэчы не ўлічваць! Тэатры, якія пра гэта не думаюць, страчваюць гледача...

— Значыць, на Быкава могуць не пайсці.

— Трэба проста думаць, што і як. Вайна — ужо адпрацаваная гісторыя. Яна не можа ўвесь час быць дзяржаўным прыярытэтам. Трэба адпачыць. Альбо нешта такое прыдумаць, каб падзея была. Але я не ведаю пакуль, як гэта зрабіць.

— На які спектакль Купалаўскага тэатра сёння немагчыма дастаць білет?

— “Офіс” — проста хіт сезона. Добра ходзяць на “Пінскую шляху”, з “Хамам” усё ў парадку, “Вячэра з прыдуркам” карыстаецца поспехам, “Транслэйшн”...

— А пасля прэм’еры здавалася, што менавіта з “Перакладамі” будуць праблемы. Казалі, што спектакль вельмі не для ўсіх...

— Ёсць розны глядач. Некаторыя прыходзяць у тэатр адпачыць. А ёсць тыя, каму патрэбны сэнс. Я думаю, што мы павінны выхоўваць густ гледача.

Пра «беларускую Біблію»

— Паведамлялася, што вы будзеце здымаць фільм па творы Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім”. Калі распачнуцца здымкі?

— Я хацеў бы зрабіць гэты праект. Але не таму, што мару здымаць кіно — мне і ў тэатры добра. Гэта вельмі сур’ёзны праект для свядомасці беларусаў. І другой такой кніжкі няма. Гэта беларуская Біблія, дзе ёсць усё.

Меркавалася, што падрыхтоўчы перыяд — 2010—2011 гады. А што будзе ў 2012-м альбо 2013 годзе, калі мы будзем здымаць гэты фільм, я нават не ведаю. Усе павінны ўсвядоміць: калі гэта будзе нацыянальны праект, то павінна быць сур’ёзнае фінансаванне. У фільме павінны быць чатыры беларускія маёнткі, якіх у Беларусі амаль не існуе ў такім стане, каб там можна было здымаць фільм. Гэта беларуская шляхта, коні, зброя, паўстанні, экіпажы, баль, інтэр’еры...

Ужо сёння трэба гаварыць пра тое, што ў нас могуць быць цяжкасці з артыстамі. Я хачу многіх там здымаць, але Караткевіч — гэта беларускі неарамантызм. І ў фільме павінна быць 4—5 рамантычных герояў. А іх у свеце амаль што няма. Артысты такога плана — вялікая рэдкасць і цуд. А ў кіно павінны быць твары, постаці, манеры...

— Трэба будзе некага запрашаць.

— Ну а што? Саша Дамагараў, з якім мы працавалі ў Тэатры арміі ў Маскве, па запрашэнні польскіх рэжысёраў іграў польскіх герояў. І Польшча вельмі любіць гэтага акцёра. А для палякаў запрасіць расійскага артыста ў нацыянальны фільм — гэта сур’ёзны крок.

— Ёсць прычыны, па якіх вы можаце адмовіцца ад гэтага фільма?

— Прычына можа быць толькі адна: тэатр. Я не разумею, на каго яго пакінуць на гэты час...

Пра інтым

— Мікалай Мікалаевіч, пасля БДТ, з якога вы звольніліся, не сумна тут працаваць?

— Не. Я шчаслівы, што вярнуўся.

— Вы былі шчаслівым і калі з’язджалі.

— Людзі мяняюцца. Старэюць. Я заўсёды спасылаюся на словы Андрона Канчалоўскага, якія тычацца і мяне. У пэўным узросце чалавек хоча быць незалежным — ад краіны, ад сям’і, ад бацькоў, ад усіх. Ён узрошчвае сваё “эго”, без якога немагчыма працаваць. Мужыку ва ўсялякім выпадку —дакладна. А з цягам часу, калі ты ўжо не малады чалавек, табе хочацца быць залежным. Ад жонкі, ад краіны. Ты пачынаеш разумець ментальную сувязь з зямлёй, дзе рос, хадзіў у садок, школу. Гэта такая сакральная рэч. І справа не ў знешніх абставінах, не ў палітычных рэжымах, тваёй грамадзянскай пазіцыі — гэта ўсё другасна. Першаснае тое, што народ казаў: дзе радзіўся, там і згадзіўся. Увогуле, я па крыві да беларусаў не маю ніякага дачынення. Але гэта насамрэч не так і важна. Важна, што ты палюбіў у сваім жыцці. У Канчалоўскага таксама быў Галівуд, але ён вярнуўся ў Маскву. І шчаслівы з маёй вучаніцай Юляй Высоцкай.

Вяртанне — гэта натуральна для чалавека. І гэта не толькі мой лёс. І Горкі, і Талстой у свой час вярнуліся ў Расію, а Брэхт — у ГДР. Знешнія абставіны з цягам часу не маюць для чалавека ніякага значэння. Ёсць больш глыбокі сэнс у жыцці...

— Вас называюць самым модным, крутым і ўплывовым беларускім рэжысёрам. Гэта супадае з вашым унутраным пачуццём?

— Не. Гэта толькі словы. І трэба быць дурнем, каб да іх сур’ёзна ставіцца. Гэта ў нас на эстрадзе ўсе зоркі.

— Але вы таксама зорка.

— Я належу да таго пакалення, якое проста працавала — так, як магло. Не думаючы пра кватэры, машыны. Мне пляваць на тое, што статусна, а што — не. Гэта ўсё смецце. Трэба сумленна рабіць, што можаш, і будзе, што будзе.

— Ад чаго Мікалай Пінігін сёння атрымлівае сапраўднае задавальненне? Тэатр, зразумела, не ў лік.

— Ад адзіноты. Ад таго, як нас у Польшчы прымалі: ад той любові, з якой паставіліся да нашага тэатра, мяне і Віктара Манаева — яго назвалі лепшым еўрапейскім артыстам.

Атрымліваю асалоду ад разумных людзей. І ад людзей з густам. Ад людзей сціплых. Але перш за ўсё — ад прыроды. Ад лістоў на дрэве. Лісток на дрэве не мучыцца тым, што ён — не зорка. А людзі жывуць і ўвесь час іх раздзіраюць пытанні: хто лепшы, хто горшы, хто зорка... Ад таго, што не трэба ісці на працу і можна пабыць у добрае надвор’е на возеры ў сваёй вёсцы на Віцебшчыне...