Каму належаць прадуктовыя крамы?

«Еўраопт», «Родная старонка» і «Рублёўскі» б’юцца за долю на рынку Беларусі.

У сферы рознічнага продажу ці, як цяпер модна казаць, рэтэйлу, ідзе працаваць усе больш беларусаў. Тыя, хто, не маючы адукацыі, раней ішоў у кандуктары ці прадаўцы латарэйных білетаў, усе часцей абіраюць працу ў супермаркетах. Некалькі месяцаў навучання — і яны касіры ці прадаўцы з заробкам ад 2,5-3 мільены рублеў. І вакансіі ўсе адно застаюцца!

Еўрапейскія карпарацыі пакуль яшчэ не дайшлі да Беларусі. Праўда, французская Carrefour і літоўская Maxima ўжо заявілі пра свае планы. Але канкурэнцыі хапае і без іх. Рэтэйлавыя сеткі беларускіх бізнэсоўцаў б’юцца за спажыўца — гадавы зварот гігантаў перавышае $ 200—300 мільенаў. Хто з іх дасягнуў найбольшых поспехаў?

Найбуйнейшай сеткай крамаў краіны можна лічыць Белкаапсаюз — больш за 10 тысяч аб’ектаў, большасць з якіх раскіданая ў весках.

Яго дзейнасць рэгулюецца дзяржавай. Несучы «сацыяльную нагрузку», арганізацыя не можа спаборнічаць з канкурэнтамі ні па асартыменце, ні па прыбытковасці. У гэтую катэгорыю можна аднесці і больш за 150 крамаў Беларускай чыгункі пад брэндам «ДарОрс».

Бізнэс з эміграцыі

Што да чыстых прыватнікаў, то больш за ўсе крамаў мае «Еўраопт» (ААТ «Еўрагандаль»). У навінныя стужкі гэтая сетка трапіла на мінулым тыдні, калі яе ўласнікі выкупілі сталічны ўніверсам «Нарач». Цяпер ен будзе працаваць пад жоўта-сіняй шыльдай «Еўраопта», як і 78 іншых крамаў па ўсей Беларусі. 19 з іх адкрытыя ў сталіцы.

Прадукты ў іх таннейшыя, чым у канкурэнтаў, праўда, часам коштам камфорту кліентаў.

Рынкавыя дасягненні «Еўраопта» пастаянна выкарыстоўваюць дзяржаўныя прапагандысты. Пра паказальнае змяншэнне цэнаў у прыватных крамах паведамляе нават БелТА. А дырэктар кампаніі Андрэй Зубкоў заяўляў, што мінімальны заробак касіраў складае 3,5 мільена рублеў, але можа дасягаць нават 8 мільенаў. У кампаніі працуе ўжо больш за 8000 супрацоўнікаў, і іх колькасць будзе расці — у планах адкрыцце як мінімум 50 крамаў ва ўсей краіне.

«Еўрагандаль» кантралююць бізнэсоўцы Сяргей Літвін і Уладзімір Васілька. Іх прыклад — адно са сведчанняў таго, што любіць радзіму лепш з адлегласці.

Эміграваўшы ў 2003 годзе, яны не спяшаюцца вяртацца ў Беларусь. Не дапамаглі ў гэтым нават запыты беларускіх уладаў аб экстрадыцыі бізнэсоўцаў. Цяпер яны жывуць у Вільні, з’яўляючыся таксама акцыянерамі Мінскага завода вінаградных вінаў і Мінскага млынкамбіната.

Палеская сетка

Другая па велічыні сетка краіны — «Родная старонка» (ААТ «НТС»). Ва ўсей краіне налічваецца 50 крамаў. Праўда, гэтае ж акцыянернае таварыства кіруе яшчэ і сеткай «Кошык» (17 крамаў), а таксама 14 «безназоўнымі» крамамі ў Баранавічах. Летась рэтэйл прынес кампаніі больш за $200 мільенаў.

Уласнікі крамаў — беларус Ігар Чарняўскі і ўкраінец Мікалай Лагун. Першы пачынаў імпартам кансерваў і алкаголю. А вось уласнасць апошняга ацэньваецца сумай $ 100 мільенаў. Ен валодае 99,9% «Дэльта-Банка» і страхавой кампаніяй.

«Цэнтр» сеткі знаходзіцца ў Гомелі, але, апроч таго, «НТС» — галоўны гулец на рэтэйлевым рынку Мазыра, Бабруйска і Брэста. Дарэчы, як і кіраўніцтва «Еўраопта», Чарняўскі і Лагун скупляюць мінскія ўніверсамы — «Паўночны» і «Гродна».

З міжнароднай дапамогай

Сетка «Рублеўскі» сканцэнтраваная ў Мінску. Тут знаходзіцца 34 з 38 крамаў з такой назвай. Выпускнік маскоўскай школы КДБ Сяргей Ткачук і яго кампаньен Аляксей Лойка ўзначальваюць холдынг RTL-Holding, куды, апроч «Рублеўскіх», уваходзіць невялікая сетка крамаў, некалькі лагістычных кампаній і імпарцеры харчавання. Паводле інфармацыі «Ежедневніка», Ткачук таксама валодае акцыямі мінскіх універсамаў «Цэнтральны» і «Першамайскі». Некалькі гадоў таму да развіцця сеткі спрычынілася Міжнародная фінансавая карпарацыя, якая выдала бізнэсоўцам крэдыт больш чым на $ 20 мільенаў.

Тая ж арганізацыя дапамагла $ 16 мільенамі і «Альфа-Групе», калі тая засноўвала сетку «БелМаркет». Расійская карпарацыя на чале з алігархам Міхаілам Фрыдманам мае шматмільярдны зварот сваіх падраздзяленняў — ад нафтагазавай ТНК да гандлевых сетак «Пяцерачка», мабільных аператараў і банкаў. 13 з 29 беларускіх крамаў «Белмаркета» знаходзяцца ў Магілеве.

Рыбныя флагманы

Свае прадуктовыя сеткі маюць і тры рыбныя мільянеры: уласнік «Віталюра» Аляксандр Яцук, генеральны дырэктар «Белвілесдэна» (крамы «Гіпа») Алег Бараноўскі і іх брэсцкі канкурэнт Аляксандр Машэнскі, уладальнік «Санта-Брэмара» і «Савушкавага прадукта». Пра апошняга з іх «Наша Ніва» падрабязна пісала ў №8 за 29 лютага 2012 года, нагадаем толькі пра ягоныя некалькі дзясяткаў крамаў, большасць з якіх знахо-дзяцца ў Брэсце.

Алег Бараноўскі з’яўляецца дырэктарам англійскай кампаніі «Белвілесбадэн». Раней яна была адным з найбуйнейшых імпарцераў рыбы, аднак цяпер яе асноўны профіль — крамы. У склад сеткі ўваходзяць пяць гіпермаркетаў «Гіпа» (тры з іх у Мінску), а таксама чатыры супермаркеты.

Выпускнік Інстытута фізкультуры «віталюравец» Аляксандр Яцук таксама мае статус спецімпарцера рыбы і морапрадуктаў, і, як і Машэнскі, рэалізуе прадукцыю праз сетку ўласных крамаў. Іх у Мінску налічваецца ўжо 24, яшчэ тры знаходзяцца па-за межамі сталіцы. Беларускім спартыўным заўзятарам Яцук запомніўся як спонсар баскетбольнай мужчынскай каманды «Віталюр», якая чатыры раз запар выйгравала чэмпіянат Беларусі.

Пінчук у Расіі

Спартыўную маладосць узгадвае і мільянер Аляксандр Міхайлавіч Зарыбка. Ягонае імя па бацьку ўказанае нездарма, бо менавіта яно, разам са скарочаным імем, дала назву ягоным 25 крамам «Алмі». Апроч таго, ен валодае дзвюма крамамі «Закрама». Гіпермаркет з іх усіх пакуль што толькі адзін, ен знаходзіцца ў Гродне. Неўзабаве пачнецца будаўніцтва вялікай крамы ў Мінску, на месцы стаянкі каля станцыі метро «Каменная Горка».

Зарыбка нарадзіўся ў Пінску, але зрабіў бізнэс у Расіі. Яму належыць каля 33% акцый групы кампаній «Вікторыя», якая кантралюе некалькі сотняў крамаў ва ўсей Расіі: «Квартал», «Вікторыя», «Танна», «Кэш» і «Сямейная скарбонка». Пінская маладосць нагадала пра сябе, калі мільянер вырашыў прафінансаваць стварэнне футбольнай акадэміі ў сваім родным горадзе.

Апошні раз Зарыбка трапляў у прэсу ў жніўні 2011 года, пасля таго як, знаходзячыся ў Маскоўскай вобласці за стырном «Мерсэдэса», пры перастраенні зачапіў матацыкл. 24-гадовы матацыкліст загінуў на месцы...

Дзяржаўныя палітыка выбудаваная такім чынам, каб дапамагаць супермаркетам выцясняць рынкі, паслугамі якіх беларусы карысталіся ў 1990-я і 2000-я. Укладаючы ў развіцце сваіх сетак, бізнэсоўцы робяць перспектыўныя інвестыцыі. З прыходам у краіну міжнародных карпарацый гэтыя сеткі могуць быць прададзеныя заходнікам за сотні мільенаў даляраў.