«Як ні цяжка гэта прызнаць, у беларускім грамадзтве амаль задушаныя элемэнтарныя чалавечыя пачуцьці»
Наступным днём пасьля выбуху давялося выпадкам пачуць размову рабочых-зваршчыкаў, якія адарваліся ад працы, каб наталіць смагу півам і заадно — абмеркаваць надзвычайнае здарэньне. Адзін зь субутэльнікаў сфармуляваў свае ўражаньні так. Па-першае, за што мы плацім падаткі?..
Па-другое, навошта ў Менску паставілі помнік тым, якія
загінулі на піўным сьвяце?.. І па-трэцяе, Сталін у кастрычніку 1941 году...
Завершыць думку суразмоўцу не далі, бо астатнім таксама не цярпелася выказацца.
Адзінае, што той пасьпеў дадаць — ягоны бацька, маўляў, атрымаў ордэн Чырвонай
Зоркі за тое, што расстраляў 8 чалавек на пачатку вайны. Цяжка знайсьці лёгіку
ў гэтым палёце думкі. Але яна ёсьць. Да яе мы яшчэ вернемся.
Сьвята ў стабільным
рэжыме
Нехта даўно падлічыў — самае жудасная катастрофа, стыхійнае
бедства ці самы крывавы тэракт здольныя цалкам захапіць увагу грамадзтва на
два-тры дні. Максымум на тыдзень. Выключэньне — атака 11 верасьня 2001 году,
калі загінулі адразу некалькі тысяч чалавек. Апошнія сацыялягічныя апытаньні
паказалі, што толькі сёлета ў амэрыканскім грамадзтве пачаў разьвейвацца страх,
выкліканы тым тэрактам.
Нядаўняя атака бульдазэрыста на мірных жыхароў Ерузаліму, у
выніку якой загінулі пяць чалавек, прыцягнула ўвагу журналістаў хіба што
нетрадыцыйным спосабам забойства: бульдозэр падмяў пад сябе некалькі легкавікоў
і перакуліў пасажырскі аўтобус.
Выбух у цэнтры Менску падчас сьвяточнага канцэрту, на якім
прысутнічаў кіраўнік дзяржавы, апынуўся на першым месцы ў выпусках навінаў
Euronews. Але, думаецца, толькі таму, што надта экзатычнымі выглядалі самі
месца і час падзеі. Тэракт здарыўся ў разгар галоўнага афіцыйнага сьвята ў
дзяржаве, стабільнасьці якой, здавалася, нічога не пагражае. І дзе прафэсійны
ўзровень аховы кіраўніка дзяржавы быў напярэдадні прызнаны самым высокім у СНД.
Але што нам да Заходняй Эўропы, ЗША, а тым больш — Блізкага
Ўсходу, дзе тэракты даўно зрабіліся суворай паўсядзённасьцю. Крывавы тэракт, у
якім пацярпелі паўсотні чалавек, у тым ліку маленькія дзеці (прыйшло ж камусьці
да галавы цягнуць іх на начны канцэрт, дзе сабраліся натоўпы людзей?!) выклікаў
шок у беларусаў.
Праўда, як хутка высьветлілася, не ва ўсіх і не надоўга.
Галоўны міліцэйскі начальнік адразу заявіў, што «сьвята працягваецца ў
стабільным рэжыме». Іншымі словамі — шоў маст гоў он.
Не палохайце страўса!
Можна не сумнявацца, што калі б тэракт адбыўся б не падчас
тэлетрансьляцыі, улады намагаліся б гэты факт схаваць — прынамсі, на нейкі час.
Але нават вымушанае хоць нешта казаць, БТ ня ў стане вымавіць анічога, акрамя
маны.
Тыя, хто сталі ахвярамі выбуху, не адразу зразумелі, што яны
сапсавалі сьвята. Адна з жанчынаў, якой пасекла гайкамі ногі, у інтэрвію
карэспандэнту радыё «Свабода» паскардзілася, што ў той час, як машыны хуткай
дапамогі вывозілі акрываўленых людзей, канцэрт працягваўся. Гэта яе ўразіла
нават больш, чым тое, што зь ёй самой здарылася. Асноўны ляйтматыў дзяржаўных
тэлеканалаў быў — інцыдэнт, канечне, непрыемны, але ўсе службы, у тым ліку
мэдычная, спрацавалі надзейна, усім аказана належная дапамога, а ў цэлым
радасьць сьвятаў азмрочыць хуліганам не ўдалося.
Публікаваць сьпісы параненых ці хоць бы даць тэлефоны
шпіталяў, куды дастаўлены пацярпелыя, што было крайне важна для сваякоў,
асабліва ў першыя гадзіны пасьля выбуху, чыноўнікам не прыйшло да галавы.
Навошта? Галоўным было, як нам даводзяць — і чым ганарацца ўлады — не
дапусьціць панікі ў шматтысячным натоўпе.
Магчыма, у першыя хвіліны пасьля выбуху гэта было слушна.
Але спробы ў наступныя дні ўсяляк прыменшыць маштаб здарэньня, магчымыя
наступствы яго для грамадзтва сьведчаць пра бездапаможнасьць і разгубленасьць
уладаў. Казаць пра хуліганства, калі ўсім ужо відавочна, што размова вядзецца
пра тэракт — гэта палітыка страўса, які спрабуе схаваць галаву ў пясок. Ці,
хутчэй, у бэтонную падлогу.
Каторы раз выявілася, што процістаяць сапраўднай пагрозе,
дбаць пра бясьпеку людзей — гэта ня тое, што разганяць гумовымі дручкамі купку
дэманстрантаў і кідаць іх у аўтазакі. Аўтазакамі ды “суткамі” з тэрарызмам не
ваююць.
І яшчэ. Ня трэба ўвесь час загаворваць саміх сябе — тэраразм
ня пройдзе, у нас гэта немагчыма, мы гэтага не дапусьцім. Дапусьцілі, і ўжо ня
першы раз.
У ценю гэнералісімуса
Выглядае, улады нечакана для саміх сябе сутыкнуліся з тым,
пра што ўвесь час гаварылі раней. Пагроза тэрарызму, гвалту, дэстабілізацыі
грамадзтва стала рэальнай, але прыйшла яна не з таго боку, зь якога яе чакалі
«аналітыкі» БТ — не з Захаду і ня з боку апазыцыі. А йнакш з чаго б гэта
«Советская Белоруссия», дый кіраўнік дзяржавы асабіста адразу сталі
пераконваць, што інцыдэнт не прывядзе да масавых рэпрэсіяў, што закручваць
«гайкі на галовах» (выраз Лукашэнкі) будуць ня ў лідэраў апазыцыі, а ў тых, хто
рэальна спрычыніўся да выбуху? Як ні дзіўна, ён найбольш зацікаўлены ў хуткім і
аб’ектыўным расьследаваньні інцыдэнту. Лукашэнку, які нядаўна абяцаў зладзіць
увосені ўзорна-паказальныя выбары, ніякія тэракты не патрэбныя.
Можна было б сказаць, што яму чарговым разам пашэнціла. Як
пашэнціла 25 Сакавіка 2006 году, калі чуткі пра тое, што адзін з дэманстрантаў
падчас разгону быў забіты, так і засталіся чуткамі.
Можна было б, калі б не 30 траўня 1999 году, калі ў
падземным пераходзе на Нямізе загінулі 52 чалавекі, зь іх — 42 дзяўчыны.
Трагедыя тады скаланула грамадзтва, найперш — сваім дзікунствам і
безсэнсоўнасьцю. Трагедыю памятаюць, але яна нічому не навучыла. Бо масавыя
імпрэзы на дзяржаўныя сьвяты становяцца ўсё больш масавымі, усё больш
папсовымі, усё больш пазбаўленымі чалавечага сэнсу і такту.
Нават у ахутаным алькагольнымі парамі мозгу згаданага вышэй
пралетара падабенства трагедыі на Нямізе і тэракту на праспэкце Пераможцаў
падаецца відавочным. Ён ня хоча плаціць падаткі на міліцыю, якая яго і жыцьці
іншых належным чынам не сьцеражэ. Вось толькі, парадаксальным чынам, ён ня
хоча, каб яму нагадвалі пра чалавечую трагедыю, ня хоча бачыць помнік загіблым
на Нямізе, бо гэта абуджае ў ім дзіўныя пачуцьці, чымсьці муляе. Ён падсьвядома
шукае прыбежышча ад сваіх жыцьцёвых праблемаў у Сталіну, які выйграў вайну
(прычым, яшчэ ў 41-м, на аднайменнай лініі абароны пад Менскам), пры якім быў
парадак, пры якім зьніжаліся цэны, пры якім расстрэльвалі без цырымоніяў. Яму
не прыходзіць да галавы, што гэта і ёсьць сапраўдны тэрор.
Але пакуль электарат захапляецца генэралісымусам, ва ўлады
застаецца вялікая спакуса ўжыць сталінскія мэтады, што і хто б там ні казаў.
Пяць тысяч чалавек толькі на рэпэтыцыі вайскова-спартовага
сьвята ў заказьніку «Лінія Сталіна» наступным днём пасьля тэракту — гэта пра
нешта ды гаворыць. Асаблівае замілаваньне менчукоў, відаць, выклікалі
імітацыйныя выбухі падчас параду.
Як ні цяжка гэта прызнаць, у беларускім грамадзтве амаль
задушаныя элемэнтарныя чалавечыя пачуцьці. Ня толькі што салідарнасьць — яна
ёсьць даволі высокай і складанай грамадзянскай праявай, якая патрабуе
ўсьведамленьня сябе часткай нейкай еднасьці — кудысьці зьнікла звычайная
чалавечая спагада да іншых.
Парог болевай адчувальнасьці пасьля тэракту ў Менску
пасьпяхова пройдзены. Значыць, грамадзтва гатова да новых тэрактаў.
Оцените статью
1 2 3 4 5Читайте еще
Избранное