«Таты ці на вайне ва Украіне, ці ў турме ў Беларусі». Як беларускія ўцекачы ў Польшчы дапамагаюць украінцам пры дапамозе італьянцаў

Заснавальнікі «Церамка», яшчэ зусім нядаўна самі былі гэткімі ж бяздомнымі «ляснымі жыхарамі», якім была патрэбная дапамога. Гэта беларускія ўцекачы, якія былі змушаныя пакінуць сваю радзіму, ратуючыся ад палітычнага пераследу.

Сёння гэтыя беларускія палітычныя эмігранты заснавалі і ўтрымліваюць у Варшаве «Дом уцекача», каб дапамагаць сваім землякам-беларусам, якія змушаныя ратавацца ў Польшчы ад гвалту і рэпрэсій на радзіме. А таксама – украінцам, якія ўцякаюць ад вайны пасля ўзброенага нападу Расеі.

Падчас масавых пратэстаў грамадзян Беларусі супраць фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў 2020 году, нарадзілася такая прымаўка: «Беларус беларусу – беларус». Гэта азначае – гатовасць падтрымаць і дапамагчы, не пакінуць адзін аднаго ў цяжкую хвіліну.

Магутная хваля салідарнасці беларусаў, самаарганізацыі, узаемадапамогі і падтрымкі, якая распачалася ў тыя дні, адкрыла беларусам саміх сябе. А менавіта, што беларускае грамадства здольнае самаарганізоўвацца і эфектыўна функцыянаваць, незалежна ад недзяржаўных арганізацыяў ці ўладаў Беларусі.

Гэта працягваецца і па сёння: беларускі «Дом уцекача» у Варшаве з лагоднай назвай «Церамок» – таму прыклад. А менавіта «Беларус беларусу, а таксама і ўкраінцу – беларус».

«Мая дачушка трэслася, як асінавы ліст, бо яе хацелі забраць у дзіцячы дом»

– У Беларусі святкавалі дзяржаўнае свята – Дзень перамогі 9 траўня. А мой дом у гэты час акружылі сілавікі і я са сваёй дачкой і ўнучкай 8 і 12-гадоў хаваліся ў лазні, – узгадвае адзін з фрагментаў свайго жыцця Ганна Федаронак, цяперашняя дырэктарка «Дому ўцекача».

Пераслед жанчыны і яе сям’і ўладамі распачаўся пасля таго, як жанчына прыняла актыўны ўдзел у прэзідэнцкай выбарчай кампаніі 2020 году ў Беларусі.

Ганна Федаронак – жыхарка мястэчка Варапаева на Віцебшчыне, маці дваіх дачок, бабуля ўнучкі, прадпрымальніца, а цяпер – палітычная ўцякачка.

Падчас выбарчай кампаніі Ганна збірала подпісы за Святлану Ціханоўскую ў сваім мястэчку, праводзіла мітынгі, была незалежным назіральнікам на выбарчым участку ў дзень галасавання.

– Я неймавернымі высілкамі засталася на выніковым падліку галасоў і, калі ад мне патрабавалі выйсці, то сказала: не выйду нават, калі сілай будзеце цягнуць, буду рукамі, нагамі і зубамі трымацца. Калі склалі бюлетэні, i візуальна было бачна, што за Святлану Ціханоўскую было 80% галасоў.

У выніку чальцы камісіі былі вымушаныя прызнаць перамогу Ціханоўскай на гэтым участку – на адным з нямногіх у Беларусі.

Затым актывістка разам з жыхарамі мястэчка пайшла да мясцовай адміністрацыі з патрабаваннем справядлівага падліку галасоў на іншых участках, бо была перакананая, што галасы выбарцаў скралі і вынікі выбараў сфальшавалі.

Пазней Ганна прыняла ўдзел у жаночых ланцугах салідарнасці і вулічных маршах пратэсту. Жанчыну затрымлівалі, штрафавалі, а затым распачалі крымінальную справу, зладзіўшы ў доме ператрус.

Ціск стаў сістэмны і пераслед уладаў Лукашэнкі дайшоў да таго, што аднойчы чыноўнікі з сацыяльных службаў разам з міліцыянтамі прыехалі па 8-гадовую дачку жанчыны. Пра тыя жахлівыя дні яна і зараз узгадвае з хваляваннем:

– Грукалі ў дзверы, заглядалі ў вокны. Мы схаваліся пад стол, каб нас не заўважылі і падумалі, што нас няма дома. Мая дачушка трэслася, як асінавы ліст, бо яе хацелі забраць у дзіцячы дом.

Толькі пасля гэтага актывістка была змушаная тэрмінова пакідаць свой дом і радзіму-Беларусь і разам з дзяўчынкай уцякаць «у нікуды».

– Я трымалася да апошняга, бо мне 52 гады, у нас з мужам у Варапаева вялікі дом, непадалёку жыве мая старэйшая дачка са сваёй сям’ёй – усё нашае жыццё тут. Але мы былі вымушаныя ўсё і ўсіх пакінуць і з’язджаць у невядомасць, – узгадвае ўцякачка.

Праз Расею сям’я даехала да Украіны, дзе цягам месяца жыла ў такім жа шэлтары ў пакоі на 8 чалавек. А пазней Ганна з дачкой пераехала ў Польшчу, а муж знайшоў працу і выехаў у Літву.

Федаронкі мараць ізноў уз’яднаць сваю сям’ю на радзіме, жыць у сваім доме ў мястэчку Варапаева на Віцебшчыне ў дэмакратычнай Беларусі. І Ганна намагаецца рабіць для гэтага ўсё магчымае, каментуючы сваю актыўнасць так: «Я не магу змірыцца з тым, што адбываецца ў Беларусі, а цяпер і ва Украіне і не магу спакойна жыць з гэтым ні дня».

«Мне проста хацелася заплакаць і сысці, бо трываць гэтыя знявагі было вельмі цяжка»

24 лютага 2022 года, калі стала вядома, што Расея напала на Украіну, Ганна і яе сяброўка напісалі плакат «Białoruś–to nie Łukaszenka» і пайшлі да амбасады Расеі.

– Мы стаялі тры дні – ад дзесяці гадзінаў раніцы і да дзесяці вечара. І чаго мы толькі не выслухалі ад украінцаў: казалі, што мы саўдзельнікі, што фашысты, шмат – шмат чаго. Украінцы, прынамсі, на той момант зусім – зусім нічога не ведалі пра Беларусь і беларусаў, якое магутнае паўстанне ў нас было ў 2020 годзе і што адбываецца зараз. Яны не ведалі чаму мы ў Польшчы, чаму мы з’ехалі з дому, што нашыя сябры і родныя ў турмах, – так Ганна Федаронак тлумачыць, як узнікла сама ідэя адкрыць у Варшаве «Дом уцекача».

На трэці дзень каля расейскай амбасады быў вялікі антываенны мітынг, які арганізавалі беларусы. І паплечнікі з беларускай дыяспары далі слова Ганне, каб яна прамовіла да ўкраінцаў ад імя ўсіх прысутных беларусаў.

– Я выходжу, бачу мора людзей і чую як украінцы пачынаюць мне крычаць: ідзіце вон адсюль, чаго вы прыйшлі са сваімі сцягамі і гэтак далей. Мне проста хацелася заплакаць і сысці, бо трываць гэтыя знявагі было вельмі цяжка.

Але я стрымала слёзы і пачала казаць простымі словамі: што я «бабуля» з малога беларускага мястэчка на Віцебшчыне. Што з нашай сям’ёй, з тысячамі беларусаў здарылася трагедыя і толькі таму, што ў 2020 годзе мы выступілі за свае галасы і свой выбар, за праўду, правы чалавека, за свабоду і дэмакратыю у Беларусі, – узгадвае Ганна. – І я казала пра тое, што каб нас падтрымалі і мы перамаглі, то і ў вас, магчыма, не было бы ніякай вайны. Што мы, беларусы, супраць вайны, супраць Лукашэнкі і супраць Пуціна. І калі я сыходзіла, то мне ўжо ўсе апладзіравалі.

Менавіта тады сябры беларускай дыяспары асабліва выразна зразумелі, што «з усім гэтым нешта трэба рабіць». А менавіта – тлумачыць украінцам што адбываецца з беларусамі і ў Беларусі, каб украінцы не лічылі ворагамі беларусаў, якія самі паўсталі супраць Лукашэнкі і ягонай улады. Каб разумелі, што Пуціна падтрымліваюць не беларусы, а Лукашэнка і ягонае атачэнне. І Беларусь – гэта не Лукашэнка.

А яшчэ – каб украінцы не толькі на словах бачылі, што беларусы супраць вайны, але яшчэ і на справах. У той час дзесяткі і сотні беларусаў-валанцёраў сустракалі бясконцы паток уцекачоў з Украіны. Не спыніўся і не спыняецца паток і ўцекачоў – беларусаў.

– І тады нашая беларуская дыяспара ў Варшаве разам з беларускай дыяспарай у Італіі вырашылі стварыць такі шэлтар ці «Дом уцекача», які мы цяпер жарт называем «Церамок», – усміхаецца Ганна. – Каб усім гэтым людзям даць тэрміновую, першасную і самую неабходную дапамогу.

«Часта ўцекачы літаральна пераскокваюць мяжу і ім няма дзе прытуліцца, няма куды ісці»

Перадусім трэба было знайсці фундатара і за гэтую частку працы ўзяліся нашыя актывісты з беларускай дыяспары ў Італіі. Яны пайшлі па розных арганізацыях і так знайшлі падтрымку ў прафсаюзе працаўнікоў «PROGETTO SUD» аднаго з прамысловых прадпрыемстваў Рыму.

Італьянцы пагадзіліся выдаткоўваць частку прафсаюзных складкаў працаўнікоў, каб стварыць і ўтрымліваць наш «Дом уцекача» у Варшаве. На першыя ж грошы мы адшукалі такі дом, які б адначасна мог змясціць некалькі сем’яў, і склалі з гаспадаром дамову арэнды.

Прадстаўнікі фундатараў прыехалі паглядзець дом, і кожны месяц працягваюць прыязджаць, каб пабачыць як і наколькі эфектыўна працуе шэлтар. А Ганна, як дырэктарка, гэтаксама штомесяц трымае поўную фінансавую справаздачу па ўсіх атрыманых сродках і па іх мэтаваму выкарыстанню.

Умова італьянскага прафсаюзу – дапамога павінна быць накіраваная ўцекачам з Украіны і Беларусі, якія ратуюцца ад вайны і палітычнага пераследу.

Польшча – адна з краін, якая прыняла, працягвае прымаць і дапамагаць ці не найбольшай колькасці ўцекачоў з Беларусі і з Украіны. Для гэтага працуюць шэраг сацыяльных і адмыслова створаных дзяржаўных службаў. Але праца нават добра прадуманых дзяржаўных праграмаў часам дае збоі.

– Вельмі часта ўцекачы літаральна перасковаюць мяжу, ратуючыся ад небяспекі. Яны не планавалі выезду і па-просту мусілі тэрмінова ўцякаць ад вайны ці ад турмы. Так здараецца незалежна ад дня ці ночы, святаў ці выходных дзён. І такім людзям няма куды ісці, дзе прытуліцца хоць адну ноч. Яны разгублена сядзець на сваіх валізах на вакзалах, не ведаючы як даць сабе рады ў гэтую хвіліну, – тлумачыць сэнс працы Дому ягоная дырэктарка.

Таму мы скантактаваліся з валанцёрамі – нашымі беларусамі, якія працавалі і працягваюць працаваць на мяжы, на вакзалах. І калі яны заўважаюць такіх людзей, то тэлефануюць нам і мы едзем забіраем іх у свой Дом. І нашая праца – гэта такая першасная і экстранная дапамога.

У «Церамку» уцекачы жывуць ад пяці дзён да трох месяцаў. Бо прыкладна за гэты час людзі пачынаюць адчуваць «глебу пад нагамі». Гэта значыць, што валанцёры дапамагаюць жыхарам вырашыць першасныя і самыя неабходныя пытанні:

– Многія вывучылі два словы па-польску, калі ўвогуле вывучылі – і гэта ўсё. І, каб зрабіць самае простае і неабходнае – звярнуцца ў дзяржаўныя службы па дапамогу, то напачатку людзей трэба суправаджаць.

Валанцёры дапамагаюць жыхарам «Дому ўцекача» атрымаць песэль – гэта асабісты нумар падаткаплатніка, аформіць выплаты на дзяцей, падаць заяву на атрыманне статусу ўцекача ці міжнароднай абароны ў Польшчы:

– Мы кантактуем з польскім прафсаюзам працаўнікоў – партнёрам таго самага прафсаюзу працаўнікоў у Італіі, якія сталі нашымі фундатарамі. І сябры гэтага польскага прафсаюзу часта нам тэлефануюць і прапаноўваюць: ёсць такая ці такая праца для вашых дзяўчат, ці каму патрэбна? Так вельмі многім мы дапамаглі знайсці часовую падпрацоўку ці сталую працу.

Шэлтар дапамагае ўцекачам уладкаваць дзяцей у школы і дзіцячыя садкі, знайсці і кватэру, калі іх жыхары ўжо гатовыя сплаціць арэнду і пераехаць у «сваё» жыллё.

«У гэтых сем’ях таты ці на вайне ва Украіне, ці ў турме ў Беларусі»

– І яшчэ адна ўмова ад нашых фундатараў – каб перадусім мы засялялі матуляў з дзецьмі да 15 гадоў. Як правіла, у гэтых сем’ях таты ці на вайне ва Украіне, ці ў турме ў Беларусі. I гэтая катэгорыя ўцекачоў самая ўразлівая і якой найцяжэй, – удакладняе дырэктарка. – Першых жыхароў мы прынялі ў красавіку і адначасна засялілі сем беларускіх сем’яў. Для іх у нас выдзеленыя другі і трэці паверх, дзе ёсць асобныя спальні, агульныя кухні і гульнявыя пакоі для дзяцей.

Некаторыя жылі месяц, іншыя ўсе тры, а адной маме мы далі магчымасць і чатыры месяцы заставацца. У яе сын мае захворванне на аўтызм і гэтай маме акрамя працы і жылля трэба было знайсці яшчэ і спецыяльную школу для хлопчыка, таму ёй было найцяжэй.

Калі першыя жыхары пакінулі сваё часовае жыллё, на іх месцы прыйшлі новыя людзі. І так за год у «Доме ўцекача» спыніліся больш за трыццаць сем’яў – гэта каля двух сотняў чалавек.

Але самым запатрабаваным, па словах дырэктаркі, ёсць пакой-хостэл, дзе чатыры месцы з ложкамі ў два паверхі. Ён месціцца на першым паверсе і там пасяляюцца ўсе: сем’і, жанчыны, мужчыны, але на тэрмін да пяці дзён.

Напачатку там спыняліся пераважна ўкраінцы, а зараз, галоўным чынам, беларусы – палітычныя ўцекачы. Усе яны апынуліся ў надзвычайным становішчы: некаторыя ўцяклі амаль з-пад арышту, некаторыя з’ехалі ад крымінальнага пераследу, некаторым пагражалі гады турмы ці выйшлі з калонii і тэрмінова пакінулі Беларусь.

– Такіх сем’яў у нас за трыццаць было: і з дзецьмі, і асобныя хлопцы, і мужчыны былі – агулам, сотні чалавек. Гэты пакой у нас ніколі не пустуе, калі дзень які бывае вольны, то гэта самае вялікае.

Літаральна днямі нам валанцёры паведамляюць пра такую сям’ю: з двума малымі дзецьмі не маюць дзе спыніцца нават на адну ноч. Натуральна кажу, што няхай едуць і жывуць, пасялілі іх на пяць дзён. За гэты час людзі знайшлі сабе кватэру, каб арэндаваць, і з’ехалі.

Альбо было ў Варшаве вялікае шэсце-мітынг беларусаў і мне паведамляюць: на вакзале жанчына з малым дзіцём не маюць куды ісці. А я не магу сысці з мітынга, бо маю прамову.

На шчасце, у нашым шэлтары мы жывём, як адна сям’я – як у сапраўдным «Церамку», – смяецца Ганна. – І я пішу: дзяўчаты, зараз жанчына з дзіцем прыедзе – пасяліце яе ў пакой на першым паверсе, а пазней будзем вырашаць як далей уладкавацца. І ўжо на наступны дзень мы перавялі гэтую сям’ю на паверх вышэй на «доўгатэрміновае» месца.

Дырэктарка ўдакладняе, што галоўная задача «Дому ўцекача» – гэта дапамога людзям у экстрэмальнай сітуацыі. Бо валанцёры могуць знайсці чалавека ў вострай патрэбе і патэлефанаваць, шукаючы дапамогі, незалежна ад дня тыдня і часу сутак.

Гадавалы Андрэйка з Херсону жыў з мамай у падвале свайго дому

У «доўгатэрміновых» пакоях зараз жывуць, у асноўным, украінскія мамы са сваімі дзецьмі. Сярод іншых – Даша Стасюк з гадавалым сынам Андрэйкам з Херсону. Значную частку свайго яшчэ нядоўгага жыцця хлопчык правёў з мамай, бабуляй і дзядулем у падвале – падчас акупацыі і падчас баёў за Херсон.

– Хлопчык ведае толькі маму, бо бабуля з дзядулем засталіся дома, а іншых людзей амаль не бачыў. Таму першы дзень усіх баяўся і плакаў, а зараз – мой лепшы сябар, – смяецца Ганна і бярэ хлопчыка на рукі.

Як і іншыя ўцекачы, Даша вырашыла паехаць далей ад вайны, фактычна, «у нікуды».

– Андрэйка пачаў размаўляць, а калі пачаліся баі і бамбёжкі – перастаў. І ад кожнага рэзкага гуку палохаўся, плакаў і паказваў, што трэба бегчы ў падвал. Ён у нас пад домам і ўвесь час быў адкрыты, а мы далёка не адыходзілі, часам там і начавалі, – узгадвае мама хлопчыка. – Мы ехалі чатыры дні і так даехалі да Варшавы.

Гэта быў вечар нядзелі і я не ўбачыла на вакзале ні намётаў, ні валанцёраў – канец выходнага дня, усё згорнута. Мы стаім з Андрэйкам амаль у адчаі і не ведаем што рабіць. Пачала тэлефанаваць знаёмым, знаёмыя знаёмым, знаёмыя знаёмых сваім знаёмым і так мы апынулся ў шэлтары.

Даша цешыцца прыёмам і такой каштоўнай для яе сям’і дапамогай:

– Нас так цёпла тут сустрэлі, дапамаглі аформіць дакументы, бо адкуль нам ведаць, як і што рабіць у чужой краіне. Андрэйка з дзецьмі ўжо пазнаёміўся, бо ў падвале ён ад людзей адвык.

Яшчэ адна жыхарка Алена выехала з Адэсы з 7-гадовым сынам Русланам. Баялася патрапіць пад бамбёжкі, як і Херосонцы, таму адважылася на ўцёкі таксама «ўнікуды».

А Вікторыя з – двума сынамі-блізнятамі 7 гадоў і 5-гадовай дачушкай, а таксама сваёй мамай – уцяклі з акупаванага Купінску.

– Выехалі, калі стала зразумела, што заставацца вельмі небяспечна, – распавядае Віка.

Яе матулі, а бабці для ўнукаў, у шэлтары няма – паехала ўладкоўвацца на працу.

– Акрамя таго, што выраслі кошты на прадукты, лекі, то іх яшчэ цяжка было і знайсці – дэфіцыт. Мой сябар паехаў па лекі для свайго хворага таты і падарваўся на міне, бо ўсе дарогі замініраваныя. Сяброўка працавала валанцёрка – загінула, – Віка плача, але праз хвіліну працягвае свой сумны аповед. – Аднойчы стаім у чарзе па гуманітарку і бачым, як у паветры разрываецца ракета – нашыя войскі збілі расейскую. Людзі напалохаліся, пачалі разбягацца ў розныя бакі. Страхоцце. Мы проста не вытрымалі больш, – тлумачыць яна прычыну ўцёкаў.

Нам тут вельмі добра, як дома… Асабліва для дзяцей тут вельмі добрыя ўмовы адпачываць, вучыцца. Дапамаглі ўладкаваць дзяцей у школу, а маме вось дапамагаюць працу знайсці. Анечка – дырэктарка наша – вельмі добрая, дапамагае нам, чым можа.

«Тут працуюць валанцёрамі і прывозяць рэчы ў асноўным беларусы»

Ганна Федаронак працуе ў «Доме ўцекача» не толькі, як дырэктар, а ў літаральным сэнсе слова: дапамагае прыбіраць, прасаваць, гатаваць. Але і жыхары па чарзе даглядаюць не толькі свае пакоі, але і кухні ды іншыя агульныя месцы.

Посуд, коўдры, падушкі набытыя за сродкі італьянскага прафсаюзу. А рэчы асабістага карыстання дапамагаюць сабраць іншыя «фундатары» – беларусы.

Ганна паказвае пабытовае памяшканне, якое вельмі нагадвае склад рэчаў: тут каробкі і мяхі з абуткам, адзеннем, дзіцячымі рэчамі і цацкамі, сродкі гігіены. Жыхары «Дому ўцекача» на першы час знаходзяць сабе ўсё неабходнае.

– Калі мы адкрылі шэлтар, то я напісала пра яго ва ўсіх нашых беларускіх інтэрнэт-суполках, чатах і сайтах. І беларусы пачалі дапамагаць, – тлумачыць Ганна. – Тут мяхі і каробкі з зімовым і летнім адзеннем і абуткам для дзяцей і дарослых. Шапкі, шалікі, пальчаткі, шкарпэткі – усе рэчы ў асноўным прывозяць беларусы. І з Варшавы, і з іншых гарадоў Польшчы, і нават з іншых краінаў свету.

Валанцёрамі ў беларускім шэлтары таксама працуюць беларусы: прыязджае цырульніца – дзяўчына з Беларусі, якая робіць нашых паненак прыгожымі. Валанцёры-беларусы таксама даюць юрыдычныя кансультацыі і дапамагаюць у легалізацыі, дарослым уладкавацца на працу, а дзецям – у дзіцячыя садкі і школы. Прыязджае дзіцячы псіхолаг, настаўнік польскай мовы і нават касметолаг.

Сабраную ахвярадаўцамі вопратку і абутак, іншыя рэчы Ганна Федаронак прапаноўвае таксама і іншым уцекачам, які не жывуць у шэлтары, але маюць патрэбу ў дапамозе.

Ганна – адзіная асоба, адказная за працу шэлтара. Сталых валанцёраў таксама няма: на заклік гаспадыні ў інтэрнэт-суполцы беларусаў людзі прыходзяць дапамагаць па магчымасці – хтосьці аднойчы, хтосьці затрымліваецца даўжэй. Пазней на іх змену прыходзяць ці далучаюцца іншыя беларускія ўцекачы, прыходзяць сябры і паплечнікі-актывісты.

«Нам вельмі патрэбны яшчэ адзін такі ж шэлтар – для ўцекачоў з Беларусі»

Але няма такой бочкі з мёдам, дзе не была б свая лыжка з дзёгцем: гэта значыць, што «Дом уцекача» у Варшаве таксама мае свае праблемы і цяжкасці.

– Зараз мы шукаем сродкі, каб працягваць працу, бо ўсе стамляюцца – фундатары ў тым ліку. Будзем удзячныя за любую дапамогу, – дзеліцца Ганна перажываннямі за існаванне працу шэлтара.

А самае балючае, па яе словах, што шэлтар не змяшчае ўсіх, каму востра неабходная тэрміновая дапамога. А менавіта – беларускім палітычным уцекачам.

– З турмаў пачалі выходзіць палітвязні, якія адбылі гады турмы. Ім небяспечна заставацца ў Беларусі, бо яны для рэжыму – ворагі. І рэпрэсіі таксама не спыняюцца – кожнага дня затрымліваюць, судзяць і садзяць у турмы ўсё новых і новых людзей.

Таму беларусы працягваюць ратавацца ўцёкамі, яны да нас – ракой цякуць. Гэта проста жах! Мы размяшчаем дзе толькі можам, раскладушкі ставім, каб людзі толькі на вакзалах не сядзелі. Гэта такі першы прытулак, «перавалачны пункт». Вельмі людзям патрэбная гэтая дапамога.

Ганна кажа, што ў сапраўднасці, патрэбны яшчэ адзін такі шэлтэр – як часовы прытулак для палітычна рэпрэсаваных беларусаў.

– Вось літаральна цяпер у нас жыве палітычна рэпрэсавана мама-беларуска з трыма сваімі хлопчыкамі. Напярэдаднi тэлефануе прыяцелька і кажа: Ганна, з Беларусі чалавек з падпіскай пра забарону на выезд. Літаральна пераплыў раку Нёман і гэты юнак – без рэчаў, без цёплай вопраткі, без грошай, без жылля – нічога няма.

Кажу, вязіце: знойдзем цёплыя рэчы, месца дзе спаць, накормім таксама. І гэты хлопец – не адзіны, які ўцякае голы-босы ад катаванняў у турме – куды яму дзецца?

У нашай беларускай супольнасці тут ёсць працаўнік, які мае сваю будаўнічую кампанію. Ён пазней забірае гэтых хлопцаў да сябе на працу, плаціць добры заробак, яны знаходзяць сабе жыллё – далей няма ніякіх праблем. Але што напачатку гэтым бедным людзям рабіць?», – не хавае эмоцый жанчына і працягвае:

– Альбо была такая сітуацыя: прыехалі два хлопцы-браты, а іх маму – вывозілі невядомымі шляхамі, бо яна палітычна рэпрэсаваная. І вось гэтыя сыны чакалі яе – без уласных рэчаў, без грошай ці якіх іншых сродкаў да існавання.

У той жа дзень, увечары, пасля працы прыехалі нашыя беларусы: хто сто злотых з рук у рукі перадаў, хто дзвесце, хто прывёз прадуктаў, хто вопратку, хто абутак – так дапамагалі і падтрымлівалі гэтых хлопцаў: хто як і хто чым мог.

***

Гісторыя «Дому ўцекача» у Варшаве пра тое, што салідарнасць, падтрымка, дабро і чалавечнасць – рухаюць свет. Што людзі заўсёды могуць заставацца людзьмі, незалежна ад краінаў, межаў, нацыянальнасцяў і палітыкі.