Пасол ЗША: Лукашэнка – асоба, якая ажыццяўляе ўладу ў Беларусі. Але выбары не былі ані свабоднымі, ані справядлівымі

Амбасадарка ЗША ў Беларусі Джулі Фішэр у студыі «Белсату». Варшава, Польшча. 27 красавіка 2021 года. Фота: ЮШ / Белсат

— Галоўнае пытанне: калі вы паедзеце ў Беларусь?

— Так, гэта насамрэч вельмі важнае пытанне. Перадусім хачу падзякаваць за тое, што вы мяне запрасілі. Для мяне гэта таксама вялікі гонар — быць тут, на тэлебачанні «Белсат», у вашай цудоўнай студыі, мець магчымасць паразмаўляць з вамі пра нашыя спадзевы, нашыя мары, пра тое, якою Беларусь можа быць, пра тое, як могуць выглядаць адносіны паміж Беларуссю і маёй краінай.

Я не губляю надзеі на тое, што я такі прыеду ў Менск. Гэта мая мэта — пачаць выконваць мае абавязкі амбасадара ЗША ў Беларусі менавіта ў Менску. Але я пакуль не маю візы. І пакуль я яе чакаю, актыўна дзейнічаю ў патрэбным кірунку, у тым ліку размаўляю з тымі, з кім я магу сустрэцца па-за Беларуссю.

— Што гэта значыць, што вы не маеце візы? Ці не дастаткова проста быць уладальнікам дыпламатычнага пашпарта?

— Не, не дастаткова. Кожны народ мае пэўныя патрабаванні да перамяшчэння грамадзянаў іншых краінаў. Існуюць адмысловыя дыпламатычныя правілы, згодна з якімі бакі дамаўляюцца аб уездзе амбасадараў; мы ўжо завяршылі гэтую фармальную працэдуру — амерыканскі бок пагадзіўся на прыбыццё беларускага амбасадара. На жаль, беларускі амбасадар не змог прыступіць да выканання сваіх абавязкаў. Я маю такую ж згоду ад уладаў Беларусі, але ў той жа час я не магу прыехаць у Беларусь без візы…

— Міністр замежных справаў Уладзімір Макей заявіў некалькі дзён таму: «Калі амерыканскі амбасадар хоча прыехаць, каб казаць пра нелегітымны рэжым, то не мае сэнсу прыязджаць». Але ж ці магчыма паехаць у Беларусі, каб быць маўклівай?

— Для нас, амерыканскіх дыпламатаў, было б непрымальна пагаджацца на нейкія абмежаванні нашае дзейнасці. Нашыя дыпламаты кожны дзень маюць самыя розныя заняткі ды заданні ва ўсім свеце: напрыклад, камунікацыя з медыямі, назіранне за функцыянаваннем органаў улады ў тым месцы, дзе яны служаць.

Амбасадары ЗША надаюць вялікае значэнне магчымасці наведваць судовыя працэсы, назіраць за сітуацыяй з правамі чалавека. Для мяне вельмі важна зразумець, ці змагу я выконваць свае дыпламатычныя абавязкі ў Беларусі на ўсе сто адсоткаў, бо ЗША не прымае абмежаванняў нашае дзейнасці.

— Але ж калі вы паедзеце ў Беларусь, пытанне напрошваецца, што вы будзеце рабіць з даверчымі граматамі. Ці пойдзеце вы да Аляксандра Лукашэнкі?

— Я думаю, што цяпер пытанне стаіць так: што рабіць з абменам амбасадарамі? Мяркую, што ў гэтым пытанні ў нас была магчымасць павучыцца адзін ад аднаго. Што датычыць гэтых граматаў, гэтых папераў, на якія часцей за ўсё рэдка хто звяртае ўвагу, то я б хацела прыняць адпаведнае рашэнне пасля таго, як прыбуду ў Менск і ацаню, што я магу зрабіць там на месцы. Цяпер я не магу дакладна сказаць, як будзе вырашацца сітуацыя з даверчымі граматамі.

— Каб паставіць кропку: хто для вас і для Злучаных Штатаў Аляксандр Лукашэнка? Як акрэсліць, хто ён?

— Не выклікае сумневаў тое, што ён кіруе ўрадам у Беларусі, гэта бясспрэчна. Ён асоба, якая ажыццяўляе ўладу ў Беларусі. Але выбары, якія прайшлі мінулым летам, не былі ані свабоднымі, ані справядлівымі. Пасля гэтага ён выкарыстаў сваю ўладу, каб ужыць ґвалт супраць людзей, якія проста хацелі, каб іх пачулі, бо былі незадаволеныя, як прайшлі тыя выбары. Хто такі Лукашэнка — вельмі важнае пытанне.

Але ў гэтай сітуацыі вельмі цяжка сказаць, ці застаецца ён законна абраным лідарам Беларусі, бо мы не ведаем, якімі былі б вынікі выбараў, калі б была магчымасць палічыць усе галасы, калі б кандыдаты мелі роўныя магчымасці падчас выбарчай кампаніі, калі б нікога з іх не пасадзілі ў турму, калі б ім не адмаўлялі ў рэгістрацыі.

— Але ж ён прэзідэнт ці не прэзідэнт?

— Ён ажыццяўляе ўладу над урадавымі структурамі ў Беларусі, гэта бясспрэчна.

— Гэтае пытанне сапраўды важнае, бо калі Аляксандр Лукашэнка пагодзіцца на дыялог з дэмакратычнай супольнасцю, што вы будзеце рабіць у такой сітуацыі: размаўляць з ім як з прэзідэнтам ці як з кім?

— Мы б размаўлялі з ім як з асобай, якая ажыццяўляе ўладу ў Менску. Пытанне дыялогу вельмі істотнае, гэта самы першы крок, які трэба зрабіць, каб пачаць выводзіць Беларусь з крызісу. Давайце будзем шчырымі — у Беларусі працягваецца палітычны крызіс. ЗША думаюць, што гэты выхад залежыць ад дзвюх важных рэчаў. Па-першае, гэта вызваленне палітычных вязняў.

Сёння раніцай я спраўджвала абноўленыя звесткі ад праваабарончых арганізацыяў — больш за 350 палітычных вязняў утрымліваюцца за кратамі ў Беларусі. Пытанне іхнага вызвалення — асноўнае. Другім важным крокам у пераадоленні крызісу быў бы дыялог уладаў Беларусі з тымі, хто ўзначальвае пратэсты. І гэты дыялог мусіць мець сваім вынікам новыя выбары, за правядзеннем якіх можна было б назіраць, у такіх умовах, каб іх палічылі свабоднымі ды справядлівымі.

— Іншае пытанне. Уведзеныя амерыканскія санкцыі. Але ж яны не новыя, яны толькі размарожаныя, як мы ведаем. Што гэта азначае? Яны будуць замарожаныя зноў, як гэта ўжо было раней, калі Лукашэнка пачне чарговы псеўдадыялог?

— Дазвольце мне ўдакладніць, бо хоць гэта і «тэхнічная» справа, але даволі важная. Санкцыі, якія закранулі дзевяць дзяржаўных мерапрыемстваў, размарозілі, бо ўрад Лукашэнкі трымае палітычных вязняў. Тыя санкцыі былі пастаўленыя на паўзу, але іх не адмянілі, іх дзеянне не скончылася. У 2015 годзе іх замарозілі, бо яны [ўлады Беларусі] выпусцілі палітычных на волю.

Гэтыя санкцыі моцна звязаныя з сітуацыяй палітычных вязняў. У цяперашніх умовах Дзярждэпартамент дае пэўныя рэкамендацыі Міністэрству фінансаў адносна санкцыяў, улічваючы тое, што ў Беларусі цяпер больш за 350 палітычных вязняў. Абсалютна немагчыма ўявіць, каб ЗША…

— І іх болей і болей…

— Так, гэта праўда. Гэта быў моцны сігнал ад нас, што такая сітуацыі не дазваляе, каб санкцыі заставаліся замарожанымі. Цяпер ідзе адваротны працэс, пра што Міністэрства фінансаў паведаміла адпаведным фінансавым структурам. Мы паглядзім, ці будуць санкцыі эфектыўнымі ды які дадуць эфект.

Пакуль ёсць важнае пытанне, якое датычыць уплыву. Што значыць «уплыў»? Думаю, што трэба вельмі моцны сігнал, які паказвае гатовасць Амерыкі падтрымаць тых, хто працуе, каб Беларусь была больш дэмакратычнай, каб у ёй панавала вяршэнства закону, і такі сігнал ёсць.

Гэтаю вясною мы шмат чаго зрабілі, асабліва пасля таго, як пабачылі, што прадстаўнікі ўлады і сілавых структураў за апошнія месяцы ўзмацнілі ґвалт і рэпрэсіі па ўсёй Беларусі. Мы будзем шукаць іншыя інструменты ўздзеяння, асабліва ва ўмовах адсутнасці весці дыялог наўпрост. Нават так, мы будзем працягваць шукаць дадатковыя шляхі ды сродкі камунікацыі.

— Ну добра, вы казалі пра дзевяць беларускіх прадпрыемстваў. Але чаму раптам «Беларуськалій» аказаўся па-за спісам?

— «Беларуськалію» не было [у спісе] у той момант, калі гэтыя санкцыі распрацоўваліся. Пытанне дадавання большай колькасці прадстаўнікоў улады і прадпрыемстваў да санкцыйнага ліста надзвычай важнае, і мы працягваем працаваць над гэтым. І мы гэта будзем рабіць у супрацы з нашымі калегамі з Еўразвязу, Вялікай Брытаніі ды іншымі партнёрамі.

— Гэтыя санкцыі былі абвешчаныя крышку раней, чымся чакалі. На тыдзень раней. Ці звязана гэта з абсурднай інфармацыяй пра так званы замах на Аляксандра Лукашэнку і ягоную сям’ю?

— Я апавяду пра выбар часу і вярнуся да вашага пытання. Зноў жа, мы абіралі пэўны момант, каб выслаць адпаведны сігнал. Беларускі бок ведаў, якая была нашая ўмова неразмарожвання санкцыяў, але не рабіў аніякіх крокаў у бок яе выканання. Яшчэ заставаўся тыдзень да заканчэння тэрміну. Нашае рашэнне адлюстравала нашыя погляды: нічога не было зробленае для вызвалення палітычных вязняў. Што наконт тых абсурдных абвінавачванняў, то якраз гэта для мяне няважна.

Вядома, шмат хто з удумлівых і рацыянальных людзей можа спакусіцца магчымасці пасмяяцца з гэтага, знайсці несупадзенні ці пабачыць адсутнасць пэўных дэталяў у гэтай гісторыі. Але што насамрэч мяне турбуе — у Беларусі цяпер сапраўдны палітычны крызіс, і замест таго, каб рабіць захады, Лукашэнка вырашыў засяродзіцца на пошуку вінаватых за межамі краіны, на перакладванні віны на гэтак званае замежная ўмяшанне, а не на рэальных праблемах, з якімі сутыкаюцца беларусы, не на кроках, якія варта зрабіць, каб пераадолець гэты крызіс.

— Чаму ў гэтай гісторыі з нападам ёсць амерыканцы, якіх абвінавачвае Лукашэнка?

— Вядома, гэта лепш было б спытаць у яго самога. Варта сказаць, што ён вінаваціць не толькі амерыканцаў, але і іншых. Гэта хіба залежыць ад пэўнага дня ці ягонага настрою. Але зноў — ён абірае вышукваць нейкія вонкавыя прычыны праблемаў беларусаў замест таго, каб паглядзець на свае ўласныя дзеянні ды дзеянні ўраду.

— Ён заявіў, што прэзідэнты Джо Байдэн і Уладзімір Пуцін размаўлялі пра гэты замах праз тэлефон. Сапраўды размаўлялі? І калі так, то пра што дакладна?

Белы дом ужо зрабіў заяву ў справе той тэлефоннай размовы. Я не хацела б нічога дадаваць ці адымаць ад таго, што яны сказалі. Гэта ўсё вельмі важна, самы час прызнаць, што нашыя лідары мусяць быць здольныя размаўляць і быць шчырымі. А пакуль мы працягнем гаварыць пра сітуацыю з правамі чалавека ў Беларусі, пра падзеі ў краіне, пра яе магчымасці ў будучыні; мы і нашыя партнёры з Еўразвязу працягнем гэта рабіць рэгулярна, і гэта тое, чым я занятая і падчас гэтага візіту таксама. Я была ў Вільні, правяла некалькі дзён у Варшаве…

— Без сумневу, ваш візіт у студыю «Белсату» — таксама ў пэўным сэнсе дэкларацыя… Чаму і дзеля чаго Крэмль і прэзідэнт Пуцін выкарыстоўваюць гэтак званы замах?

— Мне цяжка даць адказ за іх абодвух, тут прысутнічае вялікі псіхалагічны складнік, у які мне не хацелася б занурацца.

— Аляксандр Лукашэнка наведваў Маскву 22 красавіка. Ці занепакоіў гэты візіт Злучаныя Штаты?

— Адносіны Менску і Масквы вельмі блізкія, так склалася традыцыйна. Я не бачу ў гэтым візіце аніякіх момантаў, якія б нас устрывожылі, але я вельмі ўважліва слухала выступ Лукашэнкі. Ён сказаў, што Беларусь вельмі хоча мець сяброў, вельмі хоча мець добрыя адносіны з суседзямі ды не толькі, з краінамі Захаду. Але ён пастанавіў не рабіць тых відавочных крокаў, якія мусіў, каб пабудаваць такія адносіны з намі. Таму той факт, што ён вярнуўся да Масквы, не здзіўляе.

— Чаму мы не можам размаўляць пра Беларусь без Масквы?

Я якраз думаю, што можам, што мы маем такую магчымасць, але адначасова я прызнаю факт наяўнасці цесных сувязяў паміж двума народамі. Мы ўсе маем суседзяў, Беларусь — сваіх, мы — сваіх. Таму адказ на пытанне палягае ў тым, што добрасуседства — гэта вельмі важна.

— Ці дапускаеце вы, што Расея можа далучыць або нават акупаваць Беларусь?

— Вельмі спадзяюся, што не. ЗША надае вялікае значэнне суверэннай і незалежнай Беларусі. Вашая незалежнасць і суверэнітэт таксама важныя і для іншых краінаў Захаду. Баюся, што той павольны працэс, які мы назіралі цягам 26 гадоў — як Беларусь па кавалачку аддавала свой суверэнітэт і незалежнасць — спрычыніўся да таго, што цяпер яна ў большай залежнасці ад Масквы. І пытанне ў тым, добра гэта ці дрэнна для вашай краіны.

— Ці маеце вы на гэты выпадак нейкія крокі — я маю на ўвазе акупацыю?

Канкрэтна цяпер мы маем намер працягваць падтрымліваць тых, хто працуе ў кірунку правядзення новых выбараў. Гэта тое, што для нас важна, тое, на чым мы засяроджваем нашую ўвагу і высілкі. Змястоўны дыялог з лідарамі пратэставага руху пад эгідай АБСЕ — гэта тое, што мае цяпер першаснае значэнне, гэта цэнтр нашае ўвагі.

— Так, мы размаўляем пра вялікую палітыку, але ж мы павінныя памятаць пра палітычных вязняў у Беларусі. Праваабарончыя арганізацыі кажуць пра больш як трыста асобаў, але мы ведаем, што гэты лік значна большы. І што вы можаце зрабіць для іх? Як вы можаце дапамагчы? Ці наагул можаце?

— Некалькі момантаў вельмі б паспрыялі вызваленню палітычных вязняў. У першую чаргу, я буду прасіць прадстаўнікоў уладаў у Менску прызнаць, што тыя, хто мае погляды, якія адрозніваюцца ад іхных поглядаў, не ўяўляюць пагрозы нацыянальнай бяспецы. Яны не экстрэмісты і пагатоў не тэрарысты. Гэта іхныя суграмадзяне, якія робяць свой унёсак у будучыню Беларусі. У наш час, у 2021 годзе, сапраўды ёсць месца для тых, хто мае іншыя погляды; так мусіць быць у Беларусі таксама.

Я думаю, што гэта самае важнае, гэта першы крок да вызвалення палітвязняў. Пакуль яны ў турме, мой абавязак, мая праца як амбасадара — прыцягваць увагу свету да іхнай бяды. Яны заслугоўваюць таго, каб мы распавядалі пра іх, каб заходнія краіны прызналі іх; для нас важна мець права на свабоду слова і права на сходы — і Беларусь дэкларавала выкананне гэтых правоў як чалец АБСЕ.

Нашая праца — трымаць гэтую праблему ў цэнтры ўвагі. Я лічу, што варта зарганізаваць дыялог у гэтых пытаннях, і ён бы меў значны ўплыў на сітуацыю палітзняволеных.

— Вы сустракаліся са Святланаю Ціханоўскай ужо некалькі разоў. У такім выпадку хто такая Святлана Ціханоўская для вас і для Злучаных Штатаў?

— У пэўным сэнсе, сп. Ціханоўская — унікальная постаць.

— Па-сапраўднаму моцная фігура…

— Так, гэта даказвае той узровень даверу і легітымнасці, які яна атрымала мінулым летам, апынуўшыся ў сітуацыі, у якой не планавала апынуцца. Яна не прафесійны палітык, яна не бачыла сябе сярод тых, хто будзе балатавацца на такую пасаду. Тая мужнасць, якую яна прадэманстравала ў той кампаніі разам з дзвюма іншымі жанчынамі, была ашаламляльнай. Яе ахвярнасць і рашучасць моцна ўзрушыла людзей ва ўсім свеце.

І пасля таго, як у тую жнівеньскую ноч кампанія скончылася фальсіфікацыяй выбараў, пасля таго, як яе прымусілі пакінуць Беларусь, пасля таго, як распачаўся ґвалт супраць нязгодных, яна сапраўды стала лідаркаю пратэстаў — гэта тое, што мы прызнаем, гэта вельмі важна. Таму я правяла столькі часу з ёй, каб зразумець, што ЗША могуць зрабіць, каб у Беларусі была іншая будучыня.

— Ціханоўская — толькі лідарка ці нехта большы, чымся лідарка?

— Мне падаецца, што гэты пратэставы рух складаецца з вялікай колькасці ўдзельнікаў. Так, я б сказала, што спадарыня Ціханоўская застаецца на яго вяршыні, але адзначу, што ўнёсак іншых асобаў таксама вельмі істотны. Я сустракалася з чальцамі Каардынацыйнай рады, некалькі разоў — з Паўлам Латушкам, які адыгрывае вельмі значную ролю.

Ёсць прадстаўнікі новых палітычных партыяў, кандыдаты, якія былі пасаджаныя ў турму мінулым летам, каманда Віктара Бабарыкі — я сустракалася з імі таксама. Падтрымліваць вялікую колькасць кантактаў проста неабходна, каб добра выконваць мае абавязкі. Я бачу, што гэтыя людзі аб’яднаныя супольнаю мэтаю — правесці новыя выбары. Вядома, яны шмат у чым адрозніваюцца, але іхнае адзінства ў тым, куды яны цяпер кіруюцца.

— Прэзідэнт Джо Байдэн заявіў: «Амерыка вяртаецца!» Як гэта працуе ва Усходняй і Цэнтральнай Еўропе?

— Гэта цудоўна, што ў нас цяпер такі лідар. Ягоная адданасць — ягоная і сакратара Блінкена — ідэі дэмакратыі ды правоў чалавека дадалі моцы нашай працы ва Усходняй Еўропе і ў Беларусі. Іхная гатовасць падтрымліваць тых, хто працуе дзеля вяршэнства закону і развіцця дэмакратыі ў Беларусі, паказвае, якім шляхам варта ісці. Але я таксама зазначыла, што акрамя прэзідэнта і дзяржсакратара Кангрэс ЗША цягам дзесяцігоддзяў таксама рабіў свой істотны ўнёсак у беларускія справы.

Мы бачылі, як Сенат і Палата прадстаўнікоў падтрымлівалі Акт аб дэмакратыі ў Беларусі на працягу большай часткі апошніх дзвюх дэкадаў. І гэтае падтрыманне Кангрэсу было вельмі неабходнае.

— Вы маеце нейкую інфармацыю, ці збіраецца адміністрацыя прэзідэнта Джо Байдэна запрасіць Святлану Ціханоўскую ў Белы дом?

— Летась мы ўсе сутыкнуліся з адным і тым жа выклікам — пандэміяй. Усе мусяць дастасоўвацца да абмежаванняў у падарожжах, не заўсёды можам сустрэцца сам-насам ці запрасіць пэўную асобу на тэлебачанне. Я спадзяюся, у ЗША хутка сітуацыя зменіцца да лепшага, і мы паволі будзем вяртацца да нармальнага ладу жыцця, які мы ўсе так добра ўзгадваем.

Мяркую, што ўзнаўленне дыпламатычных візітаў будзе часткаю гэтага працэсу. Трэба даць сабе час, пачакаць, трошкі патрываць, паслухаць, што скажуць лекары і навукоўцы. Я спадзяюся на тое, што ў наступным месяцы мы зможам прыступіць да шэрагу справаў разам са спадарыняю Ціханоўскай.

— Ці ідуць размовы пра магчымы візіт?

— Я б сказала, што размовы пра візіт — гэта вельмі папулярная гульня. Я магу вас упэўніць, што ідзе шмат размоваў пра розныя візіты ў Вашынгтон.

— Але ці бачыце вы магчымасці? І як хутка — тыдні, месяцы ці?..

— Зноўку, гэты будзе залежыць ад таго, што нам скажуць медыкі наконт узнаўлення. Гэта зойме пэўны час. Мы пакуль не прымаем дыпламатаў у Вашынгтоне.

— Іншыя пытанні датычаць незалежных медыяў. Гэта досыць істотна для Беларусі, бо беларускія незалежныя медыі застаюцца ў сапраўды цяжкой сітуацыі. Вы гэта ведаеце. Ці можам мы пабачыць, ці можам спадзявацца на дапамогу з Вашынгтону? І ў якім выглядзе?

— Мы бачым, якую істотную ролю адыгрываюць незалежныя медыі ў Беларусі. Мы разумеем значэнне інфармацыі, якую перадавалі мінулым летам, асабліва ўлічваючы тое, што падзеі мелі месца ва ўмовах пандэміі. Мы ведаем, што рэпарцёры вельмі моцна рызыкавалі, каб здабыць і данесці інфармацыю пра тое, што адбывалася на месцы. Мы будзем працягваць падтрымліваць незалежную журналістыку, асабліва ў Беларусі, і мы думаем пра тое, як ЗША можа зрабіць гэта лепш і ў большым аб’ёме.

— Вы ведаеце пра нашых журналістак — гэта Кацярына Андрэева (Бахвалава) і Дар’я Чульцова. Яны асуджаныя на два гады турмы. Ці бачыце вы нейкія магчымасці дапамагчы ім — гэтым дзяўчатам?

— Ціск, які зазнаюць незалежныя журналісты, выклікае велічэзную занепакоенасць, таксама як і ціск на польскую меншасць, як і ціск на спартоўцаў, на настаўнікаў і культурных дзеячаў. Усё гэта робіцца, каб знішчыць гэтак званае іншадумства. Мы будзем прыцягваць увагу да намеру рэжыму забараніць незалежным журналістам асвятляць бягучыя падзеі. Мы будзем трымаць у полі зроку праблему палітвязняў, у тым ліку белсатаўцаў.

— Беларускія спецслужбы глядзяць цяпер гэтае інтэрв’ю, няма сумневаў. Можа, нават Аляксандр Лукашэнка таксама. Якое б пасланне вы адрасавалі ім ці яму цяпер?

— Дзякую, я цаню гэта. Мяркую, гэта было б «яшчэ не позна». Яшчэ не позна прыняць тыя рашэнні, якія б пайшлі на карысць народу Беларусі. Я думаю, што нават яшчэ магчыма, каб ЗША дапамаглі ў гэтай сітуацыі. Мы ведаем, што суверэнітэт Беларусі вельмі важны. Ёсць рашэнні, якія будзе прымаць Лукашэнка, і ёсць рашэнні, якія будуць прымаць ягонае атачэнне і спецслужбы, рашэнні будуць датычаць таго, што яны хочуць ці не хочуць рабіць.

Я з нецярплівасцю чакаю дня, калі Беларусь будзе сучаснай еўрапейскай нацыяй, яны могуць ужо цяпер штосьці зрабіць, каб падрыхтаваць глебу для гэтага.

— Спадарыня амбасадар, калі мы паглядзім на вашую дыпламатычную кар’еру, то можна пабачыць, што да гэтага вы працавалі ў Расеі, Грузіі, Украіне. І Грузія ды Украіна — сапраўды незалежныя цяпер. Адсюль, ці будзе амбасадар Фішэр такой надзеяй і для беларусаў таксама?

— Што б я сапраўды хацела зрабіць у гэтай ролі — стаць пэўным рэсурсам для народу Беларусі. Кімсьці, хто дапаможа Вашынгтону зразумець, на што спадзяюцца жыхары Беларусі, якія іхныя мэты і памкненні. Я думаю, я б змагла стварыць такі «канал».

Я б хацела, каб народ Беларусі зразумеў і думкі амерыканцаў, гэта канчатковая мэта. І калі мы зможам пачаць такі дыялог, адразу стане зразумела, што мы можам супрацоўнічаць шмат у якіх сферах. Такі дыялог пра супрацу меў бы вялікае значэнне для нашых народаў.

— Чаму вы асабіста цікавіцеся гэтым рэгіёнам? Я ведаю, што вы размаўляеце нават па-расейску… і грузінску.

— Я цікаўлюся гэтым рэгіёнам фактычна ўсё маё жыццё. Мой бацька быў марскім афіцэрам, ён шмат часу правёў у супрацы з саюзнікамі НАТО і нашымі партнёрамі ў 80-я. Я была студэнткаю, калі СССР распаўся, а ў нашым універсітэце Паўднёвай Караліны былі фантастычныя прафесары і выкладчыкі, моцна заангажаваныя ў акадэмічныя абмены і сувязі паміж СССР-Расеяй і ЗША, што моцна на мяне паўплывала.

Выглядала на тое, што чакаюцца вялікія змены, і я хацела быць іх часткай. Я адчуваю, што тыя рэчы, якія натхнілі мяне тады (тое, што адбывалася ў СССР і Усходняй Еўропе), натхняюць мяне і цяпер ды падтрымліваюць маю цікавасць да гэтай часткі свету.

— А што найбольш захапляльнае ў Беларусі для вас?

— Самае дзіўнае — тое, што я яшчэ там не была. Я адчуваю, што моцна звязаная з беларусамі, што я пазнаёмілася з вялікай колькасцю людзей. І гэта тая краіна, з якой я б хацела пазнаёміцца яшчэ бліжэй, даведацца пра яе яшчэ больш.

— Што б вы хацелі сказаць беларусам, якія глядзяць на вас з вялікаю надзеяй?

— Я б сказала тым беларусам, якія глядзяць на ЗША ці на маю працу з пэўнымі спадзевамі, што я разлічваю на партнёрства, на лепшае разуменне таго, што вы думаеце. Што ЗША, Беларусь і нашыя партнёры ў рэгіёне і на Захадзе могуць зрабіць для агульнага дабра? Гэта самае асноўнае пытанне: ці будзе Беларусь нацыяй, якая працуе для дабра сваіх грамадзянаў, а не наадварот? Я б хацела больш грунтоўна вывучыць гэтае пытанне.