Глыток гарэлкі ў пустэльні
У самоце і маўчанні бавілі яны час у келлях, прамаўляючы пацеры і перапісваючы рукапісы. Зусім не ўжывалі не толькі тлушчу, але і алею. Атрымліваючы прадукты праз зігзагападобную адтуліну (каб не сустрэцца ні з кім нават позіркам), кожны з іх гатаваў сабе ежу сам, а на службу ў касцёл дабіраўся па ізаляванай галерэі.
Па суровых законах жылі ў адзіным на ўсё Вялікае княства
Літоўскае картэзіянскім кляштары прадстаўнікі самага старажытнага каталіцкага
ордэна, які ўзнік у 1084 г. у пустэльні Шартроз (Cartusia), што мясцілася ў гарах каля
французскага Грэноблю. Але пустэльніцтва не ўратавала картэзіянцаў з ВКЛ ад
дэспатызму расійскіх улад.
Каб заманіць на свае землі картэзіянцаў, якія лічыліся
элітай сярод манахаў, падканцлер літоўскі богабаязны Казімір Леў Сапега ў 1648
годзе не пашкадаваў 10 тысяч чырвонцаў. Гэта было найвялікшае ў ВКЛ ахвяраванне
прыватнай асобы на культавую пабудову. На ўзвядзенне ж пад Бярозай цягам 40 год сапраўднай манаскай дзяржавы
грошай пайшло нашмат болей — 300 тысяч чырвонцаў! Пад чыім кіраўніцтвам іх
асвойвалі, невядома.
— Але
аналагічныя прыёмы, выкарыстаныя ў архітэктурным вырашэнні фасадаў касцёлаў
картэзіянцаў у Бярозе і кармелітаў босых у Львове, далі падставы для ўзнікнення
гіпотэзы пра аўтарства Джавані Батыста Гіслені, які да 1666 г. працаваў у Рэчы
Паспалітай, — разважае даследчык беларускай архітэктуры Тамара Габрусь.
Ці яшчэ
загадка. У мясцовым музеі захоўваецца карціна “Сустрэча Пятра I з польскім
каралём Аўгустам II у Картуз-Бярозаўскім кляштары ў 1706 г.”.
— Прынамсі,
у летапісе кляштара, а таксама ў біяграфіі Пятра I гэтая сустрэча манархаў не
ўзгадваецца. А вось сакратар Карла XII занатаваў у сваім дзённіку, што пасля
асады Бярозы ў красавіку 1706-га шведскі кароль правёў у картэзіянцаў два дні і
з’ехаў толькі тады, калі атрымаў выкуп, — распавядае вядомы беларускі
экскурсавод Анатоль Варава.
Аскеты-пустэльнікі
былі заможнымі людзьмі. Яны набывалі нерухомасць, атрымлівалі важкія
ахвяраванні ад багацеяў, якія жадалі быць пахаванымі ў крыпце касцёла. На 16
манахаў працавала каля 2,5 тыс. прыгонных сялян. Кляштарнае кіраўніцтва
прыбрала да сваіх рук гандаль соллю, гарэлкай, віном, півам, мёдам, хлебам...
— Кляштар
меў 2 цагельныя заводы, 2 лесапільні, гарбарню, 5 млыноў, 8 бровараў, 7 корчмаў,
— пералічвае Анатоль Варава. — Цягнуліся бясконцыя судовыя разбіральніцтвы
манахаў з крэдыторамі, пазычальнікамі, уладальнікамі спрэчнай маёмасці, на якую
прэтэндаваў кляштар...
Добрае
жыццё скончылася для картэзіянцаў пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай і
далучэння Бярозы да Расійскай імперыі. У 1823-м расійскія ўлады паспрабавалі
абвінаваціць манахаў у тым, што ў 1794-м яны перадалі паўстанцам Тадэвуша
Касцюшкі 1 мільён злотых. Кляштар проста не меў каштоўнасцей на такую
суму, і судовую справу замялі. Але
хутка надарылася паўстанне 1831 года. Удзел у ім трох картэзіянцаў стаў
падставай для скасавання кляштара. Яго разбіралі на будматэрыялы да канца
стагоддзя. Ліставая медзь пайшла на гродзенскую царкву Аляксандра Неўскага,
мармуровыя пліты — ў Жыровіцкі манастыр, а чырвоная цэгла — на будаўніцтва ў
Бярозе царквы і казарм для расійскіх вайскоўцаў.
Сёння ад пустэльні ацалелі рэшткі ўязной брамы,
вежы-званіцы, шпіталя, кляштарнай сцяны. Пра знакаміты каталіцкі ордэн
нагадваюць чыгуначная станцыя Бяроза-Картузская ды этыкетка аднаго з мясцовых
гатункаў гарэлкі з выявай кляштара. Небагата.
Оцените статью
1 2 3 4 5Читайте еще
Избранное