Аляксей Янукевіч: “Я сам буду вылучацца на старшыню Партыі БНФ”

Канфлікт у Партыі БНФ выклікаў шырокі рэзананс. Сваё бачанне сітуацыі прадставіў намеснік старшыні партыі Аляксей Янукевіч. У інтэрв’ю “Салідарнасці” ён расказаў, каму патрэбна гэтая спрэчка, чаму партыйцы стаміліся ад Вінцука Вячоркі і як вершы Шэкспіра пасуюць да сітуацыі ў партыі.

— Каб расставіць усе кропкі на “і”, спачатку трэба вызначыцца, на чыім вы баку?

— Я на баку Партыі БНФ, быў і заўсёды буду. Я падтрымліваю ў любой сытуацыі толькі тое, што адпавядае інтарэсам партыі. Адпаведна, нельга казаць, што я падтрымліваю тую ці іншую асобу. Калі ж казаць пра наступны з’езд — я сам буду вылучацца на старшыню партыі.

— Наколькі праўдзівае выказванне, што прычына канфлікту ў партыі ў канкурэнцыі паміж старым і маладым пакаленнем?

— Я адназначна магу сказаць, што няма канкурэнцыі менавіта паміж старымі і маладымі. Тое, што адбывалася на мінулым з’ездзе, не было, як некаторыя спрабуюць падаваць, паўстаннем маладых, эфектыўных і надзвычай паспяховых супраць старых і неэфектыўных. І маладыя, і старыя былі ў лагеры кожнага з кандыдатаў. Як і маю кандыдатуру сёння падтрымліваюць не толькі маладыя. Насамрэч, справа тут не ў паспяховасці.

Людзі стамляюцца ад лідэра — няважна, дасягае гэты лідэр пэўных перамог ці не. Гэта натуральная з’ява ў палітыцы. Тыя ж Маргарэт Тэтчар і Тоні Блэр выйгравалі трое выбараў запар, а пазней мусілі сысці з пасады кіраўніка сваёй партыі.

Тое ж самае адбывалася ў нас. Людзі стаміліся, людзям хацелася нечага новага. Гэта нармальнае жаданне. Таму і ўзнікла сітуацыя, што выклік Вінцуку Вячорку стаў рэальным. Да гэтага ён 8 гадоў кіраваў фактычна ва ўмовах адсутнасці канкурэнцыі, а гэта аслабляе волю любога лідэра. Аднак ягоныя канкурэнты выявіліся яшчэ слабейшымі, яны ня здолелі перамагчы нават аслабленага Вячорку.

— У чым тады сутнасць канфлікту?

— Няма змагання стратэгіяў. Канкурэнцыя была і застаецца на ўзроўні персаналіяў. На мой погляд, зараз гэта можа перайсці ў асабістую плоскасць.

Прынамсі, я як партыец быў моцна расчараваны, калі ў інтэрв’ю вашаму выданню Алесь Міхалевіч адкрыта перайшоў менавіта на асобы. Для мяне відавочна, тут ужо праглядаецца не змаганне нейкіх пазіцый, а асабістыя амбіцыі і крыўды.

Сёння, на маю думку, Міхалевіч імкнецца перавесці палітычную канкурэнцыю ў канфлікт асобаў і зрабіць усё, каб выглядаць ахвярай. Ён ідзе на абвастрэнне сітуацыі, бо адчувае, што згубіў свой шанец. Згубіў яшчэ на з’ездзе, калі ў яго была рэальная магчымасць перамагаць. Хваля, якую Міхалевіч тады накруціў, яўна пайшла на спад, і яму трэба шукаць, як гэтую хвалю зноў накручваць. І ён нарываецца на канфлікт: маўляў, паглядзіце, як мяне тут “прэсуюць”. Калі не будзе гэтай тэмы змагання Міхалевіча “за свабоду слова” ў БНФ, якія тады ў журналістаў будуць нагоды пісаць пра Міхалевіча?

— Чаму вы толькі зараз вырашылі прапанаваць сваю кандыдатуру, а не на мінулым з’ездзе, калі, як вы кажаце, Вячорку так лёгка было перамагчы?

— Я рэаліст. І я вельмі добра разумею, што калі змена лідэра адбываецца на хвалі стомленасці людзей, то новы кіраўнік не мае вялікага крэдыту даверу, ён не можа кіраваць эфектыўна. Ён успрымаецца толькі як пераходная фігура.

Перакананы, што я не павінны быў станавіцца такім пераходным кіраўніком. Мой прыход на кіраўніка будзе для Фронту рэальным шанцам на заваяванне новых пазіцый у грамадстве, і гэты шанец не мусіў быць змарнаваны. Не для мяне — для Фронту.

— Якім чынам абранне старшынёй Баршчэўскага паўплывала на сітуацыю?

— Тое, што Баршчэўскі стаў старшынём — добра. Я тут хачу разбурыць міф, што Баршчэўскі ўзнік у якасці кампрамісу. Мінулы з’езд — ужо гісторыя, таму я лічу магчымым распавесці.

Нельга казаць, што Вячорка і Міхалевіч пайшлі на нейкі кампраміс. Па-першае, Баршчэўскі вылучыўся сам. Па-другое, Міхалевіч добра разумеў, што ў выпадку паўторнага галасавання перамагае Вячорка. Таму ён прыдумаў такі ход, каб не дапусціць галасавання ў гэты дзень. Ён і частка людзей, што яго падтрымлівалі, увесь час бралі слова, не прапаноўваючы фактычна нічога, кажучы: “Давайце абмяркуем сітуацыю”.

Я як вядучы з’езду настойваў: давайце прапановы, няма часу ўпустую проста абмяркоўваць сітуацыю, мы павінны прымаць рашэнне, на нас адказнасць за лёс партыі. Тады Міхалевіч сказаў: “Можа, знойдзецца нейкая кампрамісная фігура, давайце адкладзем вырашэнне гэтага пытання”, — гэта ўсе памятаюць.

Для яго адкласці галасаванне было адзіным шанцам. Зразумела, ён не меў на ўвазе нейкую канкрэтную кампрамісную фігуру і быў перакананы, што яна не знойдзецца. Але вось так, рыхтуючы яміну Вячорку, сам туды трапіў.

Сітуацыя ў залі была рэальна складаная і ў нейкі момант я падумаў, што гэта ўсё можа скончыцца расколам. І было поўнай нечаканасцю — і для Міхалевіча, і для Вячоркі, і для мяне, і для ўсіх дэлегатаў — вылучэнне Баршчэўскага. І тады ўжо не аказалася выбару ні ў Вячоркі, ні ў Міхалевіча, апроч як здымацца. Які тут кампраміс? Быў клінч, а пасля з’явіўся Баршчэўскі і выйграў з’езд.

Я лічу, што тое, што адбылося на з’ездзе — гэта быў ці не самы лепшы варыянт. У Баршчэўскага адчуваецца моцная воля, гэта надзвычай важна для кіраўніка. Калі на пасаду старшыні прыйшоў Вячорка, партыя стала больш сучаснай, з’явілася магчымасць праводзіць новыя думкі, новыя ідэі. Але з цягам часу ўсё гэта стала працаваць як мінус. Пайшла вялікая дэцэнтралізацыя, не было гэтай волі з цэнтру. А Баршчэўскі такую волю мае і гатовы яе праяўляць.

— Аднак досыць часта чуецца, што памылкай было выцягваць Баршчэскага з яго навуковага кабінета: маўляў, са старымі кадрамі чакаць нічога новага не варта...

— Рабіць штосьці новага ад Баршчэўскага і не патрабуецца. Ён добра робіць працу старшыні. Умацоўвае ўнутрыпартыйную камунікацыю, узаемазалежнасць цэнтру і рэгіёнаў, партыйную дысцыпліну. Трэба разумець, што чалавек, які прыходзіць на хвалі стомленасці, гэта перадусім пераходная фігура. І, дарэчы, Баршчэўскі гэта таксама выдатна разумее.

— Пераходная паміж Вячоркам і Янукевічам?

— Так.

— Міхалевіч неаднаразова скардзіўся на тое, што ў партыі яму не даюць нармальна працаваць і фактычна блакуюць усе ініцыятывы.

— Гэта, мякка кажучы, няпраўда. Няхай мне назавуць хоць адзін выпадак, калі сябра БНФ жадаў штосьці карыснае для партыі, для Беларусі зрабіць, а кіраўніцтва яму не дазволіла.

Наконт выкарыстання ў партыі БНФ камуністычных метадаў — таксама лухта. Сапраўды, Баршчэўскі займаецца ўмацаваннем партыйнай дысцыпліны. У чым тут праблема?

— А ці не вельмі жорсткія метады для пераходнага кіраўніка, які прыйшоў толькі дзеля таго, каб пераседзець, пакуль улягуцца страсці?

— Я не лічу, што Баршчэўскі прыйшоў проста пераседзець. Ён абяцаў навесці парадак, прынамсі, унесці яснасць, і ён гэта робіць. Не ведаю, наколькі гэтыя метады жорсткія. Для мяне яны не жорсткія.

— Думаю, той жа Губарэвіч думае інакш...

— Гэта тое самае, як пытанне, ці не суровы Крымінальны кодэкс. Можа, Крымінальны кодэкс і суровы, але я нешта не бачыў, каб нехта з сумленных грамадзянаў прапанаваў яго скасаваць.

— Тым не менш забарону выходзіць з унутрыпартыйнымі праблемамі на непартыйную прэсу многія трактуюць, як уціск на свабоду слова.

— Дазволю сабе прыклад. Рэдактар на планёрцы даў даручэнне зрабіць журналісту пэўны матэрыял. Журналіст напісаў не пра тое, што яму даручылі, а пра нешта іншае. Прынёс матэрыял у рэдакцыю, а рэдактар адмовіўся гэта ставіць. Тады журналіст пайшоў і напісаў у іншым выданні, што ў яго рэдакцыі не паважаюць свабоду слова. Назавіце хоць адно выданне, дзе такое лічылася б нармальным!

Тое самае ў партыі. Партыйная дысцыпліна — гэта аксіёма. Калі аспрэчваць аксіёмы — мы будзем жыць у каменным веку. Пра гэта яшчэ Шэкспір вершы пісаў.

Дарэчы, заявы пра тое, што ў БНФ няма адкрытасці — таксама дэмагогія. Таму ж Міхалевічу я неаднаразова прапаноўваў, у тым ліку і на Сойме: давай наладзім публічныя дэбаты, будзем дыскутаваць, спрачацца. Ён адхіляўся: маўляў, ты не вылучаешся на старшыню, пра што нам дыскутаваць?

Зараз я вылучаюся, і яшчэ раз кажу: Алесь, давай зладзім публічныя дэбаты! Спадзяюся, ён не знойдзе падстаў, каб ухіліцца.

Паўтаруся, я ўсё гэта кажу, каб у людзей, у чытачоў “Салідарнасці” быў адэкватны, станоўчы вобраз БНФ. Я, зрэшты, адказны за гэта як намеснік па інфармацыі і ідэалогіі.

Я паважаю Баршчэўскага як лідэра таксама і за тое, што ён яшчэ на першым Сойме заявіў: “Я не збіраюся вылучацца на наступны тэрмін, таму мне ўсё роўна, які ў мяне будзе імідж. Я хачу, каб вы гэта ведалі. Я прыйшоў зрабіць, тое, што, лічу, павінна быць зроблена. І я гэта зраблю”.

Я заўсёды лічыў, што адкрытасць дае вельмі моцную пазіцыю. Але толькі сапраўдная адкрытасць, а не гульня ў адкрытасць на публіку.

— Іншымі словамі недахопаў у сённяшнім кіраўніку вы не бачыце. Ці гэта вынік дзеяння пастановы аб унутрыпартыйнай этыцы?

— Я бачу недахопы, і не толькі ў старшыні, але не лічу належным абмяркоўваць іх публічна. І гэта пытанне не столькі партыйнай этыкі, колькі этыкі чалавечай.

— А чым вашая пазіцыя прынцыпова адрозніваецца ад пазіцыі Міхалевіча, Вячоркі ці іншых кіраўнікоў?

— Я не буду тут ацэньваць іншых, я скажу пра сябе. Я ў Партыі БНФ таму, што я люблю Беларусь. Няма і не будзе ў нашай краіне іншых палітычных сілаў, якія б штодзённай працай сваіх актывістаў рабілі б столькі ж для нацыянальнага адраджэння і перспектываў для Беларусі стаць сапраўды моцнай і заможнай, колькі робіць БНФ. Калі рэальна глядзець, БНФ сёння — лепшая партыя, хто б ні казаў іншае.

Як рэаліст, я бачу што партыя можа быць яшчэ лепшай. Мы можам быць больш эфэктыўным мэханізмам, можам больш эфэктыўна камунікаваць з грамадствам, можам дасягаць рэальных вынікаў.

Першае — мы павінны ставіць рэльныя, дасягальныя мэты ў кожнай справе, за якую бярэмся. Натуральна, мы павінны мець высокія амбіцыі, але калі мы будзем ставіць недасягальныя мэты, гэта будзе дэмаралізаваць людзей. Мы толькі будзем губляць веру ў сябе. Таму нам важна адладзіць мэханізм рэалістычнага планавання, дынамічны і гнуткі, але з удзелам экспертаў.

Нам важна прыцягнуць у партыю новых людзей і абудзіць нашых прыхільнікаў, нагадаўшы, што менавіта Фронт ёсць найлепшым месцам для рэалізацыі іх ідэяў і жадання працаваць на карысць Беларусі. Дасягаць поспеху спачатку ў невялікіх справах. Як апошні прыклад — дзіцячы садок у Магілеве, адкрыцця якога дамагліся бацькі на чале са Змітром Салаўёвым.

Зрэшты, нам важна наноў навучыцца гаварыць з грамадствам і ад імя грамадства. Дзеля гэтага мы павінныя ўздымаць тэмы, якія тычацца не толькі дэмакратычных сіл і іх прыхільнікаў. Хутка рэагаваць на ўсе найбольш важныя падзеі, што адбываюцца ў краіне і цікавяць людзей. Даць людзям зразумець, што мы рызыкуем сабой дзеля іх, а не заклікаем іх рызыкаваць дзеля нас.

Гэта вялікая праца, і, натуральна, я не чакаю часу, калі стану старшынём БНФ, каб гэта ўсё ажыцьцяўляць. Ужо сёньня разам з сябрамі Фронту я працую дзеля выкананьня гэтых задачаў. Разам мы дасягнем самых высокіх мэтаў. І, дарэчы, ніхто мне не перашкаджае. І ня здолее перашкодзіць.

Таксама на гэтую тэму

Алесь Міхалевіч: “Супраць мяне ў Партыі БНФ ужываюцца правераныя камуністычныя метады”

Лявон Баршчэўскі: “Мы не дзейнічаем метадамі КПСС. У нас больш жорсткія метады”