«Маё звальненне — гэта палітычнае рашэнне»

Працягваюцца рэпрэсіі супраць аўтараў кнігі «Гродназнаўства». Прафесара Вячаслава Шведа фактычна выкінулі з Гродзенскага дзяржуніверсітэта імя Янкі Купалы.

Як паведаміла сайту «Твой стыль» крыніца ва ўніверсітэце, 1 красавіка Рада ГрДУ не абрала доктара гістарычных навук Вячаслава Шведа на пасаду прафесара па конкурсе. Раней гісторык даведаўся, што пасля 26 сакавіка – па заканчэнні кантракту – ён таксама не будзе кіраваць кафедрай беларускай культуры і рэгіянальнага турызму.

Загад аб вызваленні з пасады загадчыка кафедры падпісаў яшчэ Яўген Роўба – былы рэктар ГрДУ, які і сам страціў пасаду з-за «ідэалагічных недахопаў».

Каб з ім заключылі новы кантракт на пасаду прафесара, Вячаслаў Швед мусіў праходзіць агульны конкурс. Цяпер, калі навуковец страціў абедзьве пасады, ён, фактычна, апынаецца выкінутым з універсітэта.

Рэсурс нагадвае, што яшчэ год таму прафесара Шведа ўзнагародзілі медалём «За заслугі перад Гродзенскім дзяржаўным універсітэтам імя Янкі Купалы». Але ў хуткім часе выйшла апальнае «Гродназнаўства», якое каштавала гісторыку спачатку паловы стаўкі, а цяпер, відаць, і працы наогул.

Тым часам гісторык Вячаслаў Швед выступіў з адкрытым лістом да выкладчыкаў Гродзенскага ўніверсітэту імя Янкі Купалы:

«У канцы сакавіка 2013 г. скончыўся мой кантракт на пасадзе загадчыка кафедры, і мне прапанавалі перайсці на пасаду прафесара. Я прайшоў усе патрэбныя працэдуры. Конкурсная камісія, прааналізаваўшы маю працу за апошнія 5 гадоў, адзінагалосна рэкамендавала маю кандыдатуру да ўдзелу ў конкурсе на радзе ўніверсітэту. 1 красавіка 2013 г. на радзе ўніверсітэту адбылося галасаванне. Вынікі яго (30 – «за», 41 – «супраць») відавочна сфальсіфікаваныя.

Так галасаваць людзі, якія мяне добра ведаюць, не маглі. Лічу, што ніякіх падстаў для такога выніку не было, бо за чарговыя 5 гадоў працы мной было надрукавана 28 навуковых і 3 навукова-метадычныя працы (у тым ліку з грыфам Міністэрства адукацыі). Я кірую дзяржбюджэтнай тэмай «Турыстычная ацэнка помнікаў гісторыі і культуры Панямоння». Удзельнічаў у некалькіх камерцыйных тэмах. Дапамог гарвыканкаму і ўніверсітэту атрымаць міжнародныя праекты, фінансаванне якіх ужо пачалося. Папулярызую гісторыю Гарадзеншчыны і яе турыстычныя рэсурсы.

Я працаваў з Вамі звыш 30 гадоў. За гэты час я прайшоў шлях ад асістэнта да загадчыка кафедры, абараніў кандыдацкую і доктарскую дысертацыі. Па маёй ініцыятыве была створана кафедра турызму, а затым і факультэт турызму і сэрвісу, на якім цяпер адныя з самых вялікіх конкурсаў сярод абітурыентаў. Кафедра ў 2012 г. дала прыбытак універсітэту на суму 286 млн руб. Дзякуючы маёй ідэі, універсітэт удзельнічае ў праекце праграмы «Трансграничное сотрудничество «Польша–Беларусь–Украина – 2007–2013» – «Повышение привлекательности трансграничного региона путём включения этнокультурных ресурсов в туристическую деятельность (акроним – Путешествие в этносказку)».

За 30 гадоў працы я маю наступныя навуковыя дасягненні: публікацыяў – усяго 287, сярод іх 4 манаграфіі, 10 кніг, 5 навучальных дапаможнікаў.

А таму ўпэўнены, што маё звальненне з’яўляецца палітычным рашэннем – помстай за выдадзеную кнігу «Гродназнаўства. Гісторыя еўрапейскага горада». Гэтая кніга была напісана па маёй ідэі, я стварыў калектыў аўтараў, кіраваў ім, напісаў больш за палову кнігі, рэдагаваў яе. Кніга была напісана па просьбе настаўнікаў Горадні, якія працавалі са школьнікамі па факультатыўнаму курсе «Гродназнаўства». Курс быў уведзены рашэннем сесіі гарсавету па ініцыятыве яго дэпутата А. Ласьмінскага, які ўхваліў і напісанне падручніка. Апошні быў выданы двума выданнямі ў Гарадзенскім універсітэце пасля двухгадовых хаджэнняў у аблвыканкам, які так і не знайшоў грошай на выданне. Затым толькі было здзейснена трэцяе выданне ў Вроцлаве, у друкарні Польскай акадэміі навук.

Абвінавачанні аўтараў у падпольным выданні такім чынам беспадстаўныя. Падкрэсліваю, што ў Польшчы выдадзена кніга, а не падручнік, у чым таксама абвінавачваюць аўтараў. Мы таксама мелі права выбраць храналагічны перыяд гісторыі Горадні, пра які і напісалі тэкст – да 1994 г., што ставяць нам у віну.

Паважаныя калегі, я не прашу Вашай дапамогі. Я хачу растлумачыць сваю пазіцыю і каб Вы ведалі, што я заўсёды пісаў свае творы, абапіраючыся на гістарычныя факты. За што сярод сваіх калег-гісторыкаў заслужыў прызнанне глыбокага і аб’ектыўнага гісторыка.

Прафесар Вячаслаў Швед».

Нагадаем, гэта не першая праява незаконнага пераследу выкладчыкаў за іх грамадскія погляды ў Гродзенскім дзяржуніверсітэце. Днямі з гэтай нагоды звольніўся выкладчык кафедры тэорыі дзяржавы і права Ігар Кузьмініч.

Ён наракае на прэсінг на выкладчыкаў гэтай навучальнай установы і, у прыватнасці, звальнення восенню 2012 г. Андрэя Чарнякевіча — адного з аўтараў кнігі «Гродназнаўства».

Як вядома, падчас сустрэчы з выкладчыкамі і супрацоўнікамі Гарадзенскага ўнівэрсытэту, якая прайшла 4 сакавіка, Шапіра сам прызнаўся, што асабіста загадаў звольніць Андрэя Чарнякевіча. Губернатар таксама расказаў, што рэгулярна чытае зводкі КДБ і ведае ўсё: «Ва ўніверсітэце шаснаццаць чалавек, якія заклікаюць звергнуць уладу».